Άμες δε γεσόμεθα πολλώ κάρρονες...!!!(εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροί σας)...Αμ δε!
| Αρχαία Σπαρτιατικά Έθιμα και Παραδόσεις. |
|
|
Σε αυτό το αφιέρωμα στην Λακωνική Πολιτεία, κρίναμε απαραίτητο να παραθέσουμε τα σημαντικότερα ήθη των Λακεδαιμονίων, θέλοντας να ρίξουμε φως σε ορισμένες σημαντικές πτυχές των Λακωνικών παραδόσεων. (μέρος 'β).
ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Η Πολιτεία των Λακεδαιμονίων είχε αναδείξει ως φορείς εξουσίας δύο βασιλείς, τη γερουσία με 28 μέλη, καθώς και το σώμα των 5 εφόρων.
Η βασιλεία είχε κληρονομικό χαρακτήρα, σε αντίθεση προς τη γερουσία, η οποία αναδεικνυόταν από τον λαό. Οι βασιλείς ή "αρχαγέται", προέρχονταν από τα δύο γένη των Αγιαδών και των Ευρυπωτιδών. Το σύστημα της διπλής βασιλείας, αναγόταν στο απώτατο παρελθόν, ήταν δε αποτέλεσμα συμβιβασμού των Αχαιών και των Δωριέων, διασφαλίζοντας τη συνύπαρξή τους. Χαρακτηριστικά αναφέρεται από τον Ηρόδοτο (Ε' 72), ότι όταν ο Σπαρτιάτης βασιλιάς Κλεομένης ο Α' ανήλθε στην Ακρόπολη, δήλωσε στην ιέρεια ότι έχει αχαϊκή και όχι δωρική καταγωγή .
Τα μέλη της γερουσίας επιλέγονταν με γνώμονα την ηθική τους αρετή. Η αρμοδιότητά τους συνίστατο στην επιλογή των θεμάτων εκείνων, τα οποία θα συζητούσε η εκκλησία του δήμου, γνωστότερη ως Απέλλα. Η Απέλλα οφείλει την ονομασία της στον Απέλλωνα Απόλλωνα. Τέλος υπήρχαν οι πέντε Έφοροι, χωρίς ιδιαίτερα προσόντα, οι οποίοι είχαν ένα ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων, και η θητεία τους διαρκούσε για ένα έτος. Η διαφθορά των κρατικών λειτουργών ήταν σχεδόν άγνωστη, δεδομένου ότι ο χρυσός δεν είχε αξία στη Σπάρτη, διότι ίσχυε ένα καθεστώς ανταλλαγής προϊόντων, και δεν είχαν ιδιαίτερη επίδραση οι "αξίες της αγοράς".
ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ ΞΕΝΟΙ
Όπως γνωρίζουμε από τις διασωζόμενες μαρτυρίες, η φιλοξενία ξένων, αρχικά, ήταν γνώρισμα ολοκλήρου του Ελληνικού Κόσμου, ιδιαιτέρως δε των Σπαρτιατών. Μάλιστα, όμνυαν και όρκο στον Ξένιο Δια. Όταν όμως οι Λακεδαιμόνιοι διαπίστωσαν ότι το μέτρο αυτό ενείχε κινδύνους αλλοιώσεως της φυσιογνωμίας, των ηθών και των εθίμων της Σπαρτιατικής Πολιτείας, θέσπισαν την ξενηλασία, δηλαδή την απαγόρευση φιλοξενίας ξένων στην πόλη τους. Το σκεπτικό υπό το οποίο επεβλήθη αυτό το μέτρο, εξηγεί ο Ξενοφών (Λακεδ. Πολιτεία, 14.4), αναφέροντας ότι υπαγορεύθηκε από την θέλησή τους να διαφυλαχθεί αμίαρος ο χαρακτήρας της Σπάρτης, και ανεπηρέαστος από ξένες συνήθειες.
Ο Ηρόδοτος, αναφέρει ότι καθ' όλον τον ιστορικό βίο της Σπάρτης, κατεγράφησαν δύο και μόνο πολιτογραφήσεις αλλοδαπών. Αντίστοιχα, η έξοδος από την πόλη-κράτος ήταν εξαιρετικά δύσκολη για τους Σπαρτιάτες, προκειμένου να μείνουν ανεπηρέαστοι από ξένα ήθη.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, η Πολιτεία χορηγούσε ειδική άδεια αποδημίας.
Η ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΣΠΑΡΤΗ
Ο γυναικείος πληθυσμός της Σπάρτης αποκλειόταν από το στρατιωτικό λειτούργημα, διότι οι νόμοι της πόλεως προσδιόριζαν ως καθήκον τους την γέννηση και ανατροφή υγιών τέκνων. Η αγωγή των γυναικών δεν άγγιζε, ούτε καν προσέγγιζε, τα όρια αυστηρότητας εκείνης των ανδρών, διότι ο προορισμός και η αποστολή τους εντός της Πολιτείας ήταν διαφορετικής φύσεως. Αυτό βεβαίως δεν θα πρέπει να ερμηνευθεί ως μία καταπίεση του γυναικείου φύλου, το αντίθετο μάλιστα.
Η γυναικεία ελευθερία σε καμία άλλη πόλη του αρχαίου Ελληνικού Κόσμου δεν εκδηλώθηκε τόσο έμπρακτα, όσο στην Λακωνική Πολιτεία. Στη Σπάρτη, οι γυναίκες είχαν το αποκλειστικό προνόμιο, απ' όλες τις άλλες ελληνίδες, να γυμνάζονται ισότιμα με τους άνδρες και να κυκλοφορούν άνευ περιορισμών. Όπως γνωρίζουμε, ευγονικές μέθοδοι ίσχυαν και ως προς τις γυναίκες, οι οποίες άπτονταν του καθορισμού της υγείας των γυναικών και της καταλληλότητάς τους να φέρουν στον κόσμο υγιή παιδιά.
Η ανατροφή των κοριτσιών εναπόκειτο στην κρίση και στη βούληση των γονέων τους, η μόνη δε υποχρέωσή τους ήταν να γυμνάζονται. Ουκ ολίγα κορίτσια, διακρίνονταν στο ακόντιο, στη ρίψη του δίσκου, στην πάλη, στο τρέξιμο και σε λοιπές αθλητικές δοκιμασίες, ενώ ενεργός ήταν η συμμετοχή τους, σε θρησκευτικά και καλλιτεχνικά δρώμενα. Σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, τα κορίτσια συμμετείχαν και γυμνά, γεγονός πρωτόγνωρο και ασύλληπτο για άλλη πόλη-κράτος.
Ο γάμος ήταν θεσμός υποχρεωτικός, για όλο τον ελεύθερο και υγιή πληθυσμό. Οι νόμοι προέβλεπαν την τιμωρία όσων παντρεύονταν σε μεγάλη ηλικία, καθώς και των γυναικών εκείνων, που παντρεύονταν σε μικρή ηλικία. Ειδικές ποινές προβλέπονταν για τον "οψιγάμιον", καθώς και για τον "κακογάμιον". Ο Πλούταρχος (Λύσανδρος, 2), αναφέρεται στην περίπτωση του βασιλιά Αρχιδάμου, τον οποίο τιμώρησαν οι 'Έφοροι, διότι νυμφεύθηκε γυναίκα πολύ μικρής ηλικίας και συνεπεία τούτου του γεγονότος, δεν ήταν δυνατόν να γεννηθούν άρτια τέκνα.
Οι άνδρες που έμεναν ανύπανδροι, αντιμετώπιζαν ποινές και επιτιμήσεις, ενώ παράλληλα αποκλείονταν από την παρακολούθηση των "Γυμνοπαιδιών", τον δε Χειμώνα η Πολιτεία τους υποχρέωνε να βαδίζουν εντός κύκλου επί της αγοράς. Εκεί τραγουδούσαν ένα, μειωτικού χαρακτήρα τραγούδι, το οποίο ανέφερε ότι δικαίως υφίστανται αυτή την αντιμετώπιση.
Χαρακτηριστική των ηθών και των αντιλήψεων που επικρατούσαν στην Σπάρτη περί των αγάμων, είναι η περίπτωση του Στρατηγού Δερκυλίδα. Ο Δερκυλίδας, αν και διακεκριμένος στο πεδίο της μάχης, αντιμετωπιζόταν αρνητικά ως άγαμος, γεγονός το οποίο δικαιολογούσε την επίδειξη μειωμένου σεβασμού προς το πρόσωπό του. Όταν λοιπόν ο στρατηγός Δερκυλίδας, θέλησε να καθίσει κάπου και τα καθίσματα ήταν κατειλημμένα από νέους, ο νέος στον οποίο απευθύνθηκε για να σηκωθεί, δεν του παραχώρησε τη θέση του, λέγοντάς του επιγραμματικά "Στρατηγέ δεν έχεις το γιο που θα δώσει το κάθισμά του σε εμένα".
Επειδή η αποστολή της οικογένειας στην Σπάρτη ήταν η γένεση υγιών παιδιών, ο άνδρας μπορούσε να συγκατατεθεί ώστε η γυναίκα του να συνευρεθεί με έναν άλλο Σπαρτιάτη, προκειμένου να προκύψει από την ένωσή τους ένα υγιές τέκνο, χωρίς αυτό να θεωρείται καθόλου επιλήψιμο.
Χρέος των νέων γενεών, ήταν να υπερβούν τους πρεσβυτέρους, σε γενναιότητα και σε πολεμικά κατορθώματα, όσο και σε ειρηνικά έργα. Υπόμνηση αυτού του στόχου, αποτελούσε και η υπόσχεση "Αμες δε γεσόμεθα, πολλώ κάρρονες" (εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροί σας), την οποία έδιδαν οι έφηβοι στις μεγαλύτερες γενεές. Στα ειρηνικά έργα, εντάσσεται και η ανάπτυξη του Πολιτισμού, περί του οποίου ελάχιστα έχουν γίνει γνωστά, καθώς η αρχαία Σπάρτη κείται θαμμένη κάτω από τη σύγχρονη πόλη, όχι βέβαια τυχαία...
Επιγραμματικά μπορεί να υποστηριχθεί, ότι τα χαλαρά έως και ελεύθερα ήθη, εντός φυσικών πάντοτε όμως πλαισίων, που ίσχυαν στην Αρχαία Σπάρτη, είχαν καταστήσει την πορνεία φαινόμενο άγνωστο, η δε ομοφυλοφιλία απαγορευόταν αυστηρώς δια νόμου. Ο εντοπισμός ομοφυλοφιλικού ή παιδεραστικού κρούσματος, είχε βαριές συνέπειες, και ο πέλεκυς του νόμου ήταν αμείλικτος. Η διάπραξη ομοφυλοφιλικών διαστροφών, είχε ως συνέπεια την απώλεια των πολιτικών δικαιωμάτων, και την εξορία ή την θανάτωση του διαπράξαντος τούτο. Ο Ξενοφών (Λακεδαιμονίων Πολιτεία, 2. 13) αναφέρει ότι ο Λυκούργος είχε θεσπίσει αυστηρότατους νόμους, με σκοπό την αποτροπή εκδηλώσεως διατροφικών έξεων και "αισχρών επιθυμιών", χαρακτηρισμός με τον οποίο αποδίδεται κάθε παιδεραστικό φαινόμενο. Αναλόγως αποφαίνεται και ο Πλούταρχος (ΗΘικά, 237γ).
Χαραλαμπόπουλος στο "Απολλώνειο Φως", Ιανουάριος - Φεβρουάριος 1998 Αρχαία Σπαρτιατικά Έθιμα και Παραδόσεις (IΙ)
ΚΙ ΟΜΩΣ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ!!!!
Έχω βουλιάξει κι εγώ μές τη συλλογική κατήφεια, μες την κατάθλιψη...
Φοβάμαι, ανησυχώ, θλίβομαι, αναρωτιέμαι για το μέλλον των παιδιών μου,
για το γκρέμισμα των ονείρων μου και των μακρυχρόνιων προσπαθειών μου...
Αλλά ακόμα και αυτά καλύπτονται από την βαθιά μου οργή...
Πού ήμουν όλα αυτά τα χρόνια εγώ;
Πού ήσουν όλα αυτά τα χρόνια εσύ, εαυτέ μου;
Πού ήσουν όταν μας κοροϊδευαν, μας ξεπουλούσαν,
μας πέταγαν τα πλαστικά όνειρα στη μούρη κι εσύ τα κυνηγούσες;
Πού ήσουν όταν ο γιατρός σού ζητούσε το φακελλάκι για να σε κάνει καλά
και αντί να τον καταγγείλεις τον πούστη, τον πλήρωνες αποκαλώντας τον "γιατρέ μου"
Πού ήσουν όταν έβλεπες τους μεγαλοδικηγόρους να γίνονται μοντελάκια ζωής στην τηλεόραση
και να κόπτονται για το κοινό καλό και το δίκαιο, δηλώνοντας 10,000 ευρώ εισόδημα...
"Πόσο καλά τα λέει ο πούστης..." έλεγες
Πού ήσουν όταν έδινες το μπαξίσι στην πολεοδομία αντί να του δώσεις γροθιά στη μούρη του καργιόλη
αλλά μετά δεν θα έβγαινε η άδεια της πολυπόθητης οικοδομής μικρό λαμόγιο ελληνάρα...
Το σάλιο σου γαργάρα και έδινες τη μιζούλα στον πολεοδόμο, στον ικατζή που σου έκανε τον έλεγχο στην επιχειρησούλα σου,
στον εφοριακό που ανακάλυψε τις δικές σου λαμογιές... Κάλλιο να πληρώσεις 10 σε αυτόν παρά 50 στο κράτος.
Πού ήσουν όταν έτρεχες στα γραφεία των βουλευτών για να τους παρακαλέσεις να βολέψουν το σπλάχνο σου,
το άχρηστο σπλάχνο σου, που δεν κατάφερε να κάνει τίποτα περισσότερο στη ζωούλα του από το να γλύφει κατουρημένες ποδιές και βρώμικους κώλους...
Πού ήσουν όταν ανταγωνιζόσουν στις συγκεντρώσεις των προβάτων (ωπ! κομμάτων ήθελα να πω),
με τους λοιπούς "συντρόφους" για το ποιος θα σηκώσει τη μεγαλύτερη σημαία...
Πού ήσουν όταν ξελαρυγγιαζόσουν λαμόγιο για το δίκαιο του λαού, πηδώντας πάνω κάτω μόλις έβλεπες φακό
για να σιγουρευτείς ότι θα σε δει ο πολιτευτής που θα σε βάλει εποχιακό, συμβασιούχο στο δήμο...
άλλος ένας στην πλάτη των υπολοίπων που θα καθαρίζει φασόλια στο οκτάωρό του
(όχι ρε!!! πλέον μπαίνεις στο φέισμπουκ, έχεις εξελιχθεί)
Πού ήσουν μικρομεγαλεπιχειρηματία όταν μαγείρευες τα δικά σου βιβλία για να πληρώσεις λιγότερα,
για να πάρεις το τέρας SUV που θα κάλυπτε τη μικροτσούτσουνη ύπαρξή σου με το μέγεθός του...
Πού ήσουν μαντάμ σουσού όταν γελούσες σαν ηλιθία στη δασκάλα του παιδιού σου που μαλακίες έμαθε,
μαλακίες το μαθαίνει, όταν αναγνώριζες τις μαλακίες που κάνουν στο παιδί αλλά πού να τρέχεις τώρα έχεις κι άλλες δουλειές...
Αλλωστε το παιδί θα το στείλουμε στο Λονδίνο να σπουδάσει...
εκεί θα καλυφθούν όλες οι ανεπάρκειες του δικού μας εκπαιδευτικού συστήματος...
Πού ήσουν συνδικαλιστή της πλάκας και του ελέους
όταν με τη δύναμη που σου δίνει το ότι βολεύτηκες σε μια γαμημένη δημόσια επιχείρηση,
κατέβαζες τους διακόπτες μιας ολόκληρης χώρας,
δημιουργώντας τόσα προβλήματα,
ίσα για να διαμαρτυρηθείς/εκβιάσεις για τα δικά σου μικροσυμφέροντα...
Πού ήσουν όταν το ελληνικό όνειρο έσκασε μύτη;
αγόραζες πορτοκαλιές εφημερίδες λαμόγιο και έπαιζες χρηματιστήριο λες και είναι λοτταρία...
Πού ήσουν όταν εταιρείες ανύπαρκτες, με ένα γραφειάκι 2χ3 και 1 άτομο προσωπικό,
χτύπαγαν λίμιτ απ κάθε μέρα...
Πού ήσουν όταν έπαιρνες μετοχοδάνεια και υποθήκευες τα χωραφάκια του παππού,
πιστεύοντας ότι θα γίνεις πλούσιος σε ένα μήνα (και πολύ λέω)...
Πού ήσουν όταν το χέρι σου πετάει τα σκουπίδια, δεξιά και αριστερά μέσα στο δάσος,
όταν γεμίζεις τις παραλίες αποτσίγαρα και πλαστικά ποτήρια φραπέ (όχι φραπέ ρε πια, φρέντο έλεος, πού ζεις;)
Πού ήσουν όταν το παιδί σου ουρλιάζει στο αυτί του διπλανού,
αδιαφορώντας για την ύπαρξή του (όλοι να καούν ρε, εγώ θα φάω τα κεφτεδάκια μου και είμαι μια χαρά... γκρααααααου)
Πού ήσουν όταν έβλεπες τα σκάνδαλα να σκάνε το ένα μετά το άλλο...
όταν οι θρησκευτικοί "άρχοντες"
αποδεικνύονταν κοσμικότεροι των κοσμικών απατεώνων...
σταμάτησες να παντρεύεσαι, να βαφτίζεις, να συμμετέχεις στα κοινά της εκκλησίας επρος ένδειξιν της αηδίας σου;
σιγά ρε.. όπου γάμος και χαρά η Βασίλω πρώτη...
Πού ήσουν όταν η χώρα σου καιγόταν απ' άκρη σε άκρη...
πού ήσουν όταν λίγο έλειψε να χαθεί η Ολυμπία,
πήρες το τριχίλιαρο πρόβατο και έσκασες...
τουμπεκί ψιλοκομμένο... και ναι! τους ξαναψήφισες.. ξανά και ξανά και ξανά...
Πού ήσουν όταν τα ροζ πλημμύρισαν τη ζωή σου...
έσκυψες κι εσύ στην κλειδαρότρυπα αυτό έκανες..
τι είπε, τι έκανε, πήρε καλά την πίπα;
και για το πάπλωμα κουβέντα κανείς... για την ταμπακέρα σιωπή...
Όλοι βολεμένοι στον μικρόκοσμό τους.. .ποιος θα έχει την πιο μεγάλη τζιπούκλα,
την πιο γαμάτη γκόμενα, την πιο σικ γυναίκα, τα πιο όμορφα παιδιά...
τις πιο καλές σπουδές, το πιο γαμάτο σπίτι, το πιο μεγάλο τζάκι, το πιο άνετο σαλόνι,
το πιο βαθύ καναπέ, την πιο μεγάλη πλασμα(τική) τηλεόραση, το πιο σύγχρονο ηχοσύστημα...
τις πιο σικάτες διακοπές, τις πιο χλιδάτες αποδράσεις, τις πιο γκλαμουράτες εξόδους...
Και δανειζόσουν λαμόγιο, δανειζόσουν...
όχι χρήμα...
χρόνο δανειζόσουν...
Και απλά ο χρόνος τέλειωσε...
Κάποτε θα ερχόταν η ώρα... νομοτελειακό είναι....
Τώρα μη φωνάζεις λαμόγιο, απατεωνίσκε...
Αποδέξου και μη φωνάζεις...
Γιατί ΦΤΑΙΣ για ΟΛΑ...
ΕΣΥ ΦΤΑΙΣ...
ΕΓΩ ΦΤΑΙΩ...
Καιρός είναι να κάνουμε μια καλή αυτοκριτική...
να πούμε εγώ φταίω και να δούμε πώς θα καθαρίσουμε
τα σκατά που ΕΜΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑΜΕ...
τα σκατά που ΕΜΕΙΣ ΨΗΦΙΣΑΜΕ & ΜΑΛΛΟΝ ΘΑ ΞΑΝΑΨΗΦΙΣΟΥΜΕ γιατί είμαστε και λίγο ΜΑΛΑΚΕΣ
που εμείς ΑΦΗΣΑΜΕ ΝΑ ΜΑΣ ΠΝΙΞΟΥΝ...
Σταμάτα λοιπόν τις κορώνες,
κατέβασε τους τόνους της "δίκαιης αγανάκτησής" σου
& σκέψου τη δική σου συμμετοχή, τα δικά σου λάθη...
ΕΛΛΗΝΑΡΑ ε ΕΛΛΗΝΑΡΑ !!!!!!! Υγ: Ποτέ δεν είναι αργά να παραδεχτεί κάποιος το λάθος του, αργά θα είναι όταν το ξανακάνει...
Το είχα στα πρόχειρα και δε βρίσκω το μήνυμα,για να αναφέρω τον συγγραφέα...
Αλλά ουσιαστικά δεν έχει καμιά σημασία!Αυτά τα λέμε όλοι μας κάθε πρωί στον καθρέπτη!
Το κράτος, έχοντας τη δύναμη του συνόλου, που απορρέει είτε από δημοκρατικές εκλογικές διαδικασίες είτε από άλλες μορφές εξουσίας, οργανώνει μια χώρα με στόχο την ανάπτυξη αμφίδρομης σχέσης με τους πολίτες του. Έτσι, ανακατανέμει τον πλούτο με την αναγκαστική (βάσει νόμων) εισφορά φόρων και τελών εκ μέρους των πολιτών προς αυτό. Τέλος, επιστρέφει αυτή τη χρηματική αξία στους πολίτες είτε μετατρέποντάς την σε δημόσια αγαθά (νοσοκομεία, δρόμους κ.α.) είτε διατηρώντας την αμετάβλητη χρησιμοποιώντας την ευθέως για στήριξη ομάδων που χρήζουν βοηθείας (π.χ. άνεργοι, άποροι κ.α). Ο θαυμασμός για τη λειτουργία της οργάνωσης και το επίπεδο αποτελεσματικότητας των αναπτυγμένων χωρών δημιουργεί ένα συναίσθημα λύπης για την αντίστοιχη έλλειψη στην ελληνική πραγματικότητα. Πρέπει όντως να αισθανόμαστε έτσι; Ας το αναλύσουμε.
