3.500 διδακτορικά η γραφειοκρατία και το «μέσον»

Στη λίστα αναμονής 3.500 διδακτορικά
Ολοι προσδοκούν μια θέση λέκτορα στα ΑΕΙ, αλλά εκτός από τα προσόντα ρόλο παίζει και η γραφειοκρατία και το «μέσον»
Του Αποστολου Λακασα
Αυξάνεται ολοένα ο αριθμός επιστημόνων που χτυπούν την πόρτα ελληνικών πανεπιστημίων για μια θέση στο διδακτικό προσωπικό, ενώ παράλληλα τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι κάτοχοι μεταπτυχιακού συνεχίζουν για την απόκτηση διδακτορικού.
Αυτό άλλωστε είναι και το «τυπικό διαβατήριο» για μια αίτηση λέκτορα – η πρώτη βαθμίδα στην ακαδημαϊκή κλίμακα. Ωστόσο, καθώς φαίνεται, το διδακτορικό «από μόνο του δεν φτάνει», καθώς ο υποψήφιος πρέπει να έχει πείσμα, υπομονή για να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία αλλά και... πατροπαράδοτο «μέσο» για να αυξήσει τις πιθανότητές του να ενταχθεί στην πανεπιστημιακή κοινότητα. Υπάρχουν περιπτώσεις ατόμων που καταφέρνουν να εισαχθούν σε κάποιο ΑΕΙ, ως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, ύστερα από 15 χρόνια!
Ειδικότερα, είναι σαφής η αυξητική τάση των διδακτορικών πτυχίων στα ελληνικά πανεπιστήμια τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία των 22 πανεπιστημίων της χώρας το 2007, βρίσκονταν σε εξέλιξη 31.712 διδακτορικά, ενώ το 2008 ο αριθμός εκτινάχθηκε στα 37.710 διδακτορικά. Αντίστοιχα, αυξάνονται και όσοι αποκτούν διδακτορικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, το 2006 απονεμήθηκαν από τα ελληνικά πανεπιστήμια 1.418 διδακτορικά διπλώματα, και το 2007 ο αριθμός αυξήθηκε στα 1.747.
Οι κάτοχοι διδακτορικού ουσιαστικά έχουν ως μόνη επαγγελματική διέξοδο τα πανεπιστημιακά έδρανα αφού κατ’ αρχήν η απόκτηση του διδακτορικού απαιτεί ερευνητική δουλειά, η οποία μπορεί να συνεχιστεί μόνο στα ΑΕΙ ή στα ελάχιστα ερευνητικά κέντρα που διαθέτει η χώρα μας. Από την άλλη, οι ιδιωτικές εταιρείες σπανίως επιλέγουν κατόχους διδακτορικού διότι δεν έχουν θέσεις για τα αντίστοιχα προσόντα.
«Στην Ελλάδα, μετά το διδακτορικό, ο μόνος επαγγελματικός δρόμος είναι η ακαδημαϊκή καριέρα. Οι επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν κατόχους διδακτορικού διότι θεωρούν ότι τα προσόντα τους είναι υψηλά για τις προσφερόμενες θέσεις και ότι πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη αμοιβή για το επίπεδο σπουδών. Γι’ αυτό και πολλοί κάτοχοι διδακτορικού απαλείφουν τον σχετικό τίτλο από το βιογραφικό τους», ανέφερε στην «Κ» ο 28χρονος Αντώνης Γιαννόπουλος, ο οποίος κάνει το διδακτορικό του στο τμήμα Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών –επίσης είναι και πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Υποψηφίων Διδακτόρων.
Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο περισσότεροι από 3.500 διδάκτορες μπαίνουν στη λίστα αναμονής για μία θέση σε πανεπιστήμια, κυρίως σε περιφερειακά. Από αυτούς, περίπου 2.000 είναι όσοι εργάζονται σε ιδρύματα ως συμβασιούχοι· προϋπηρεσία χρήσιμη καθώς αυξάνει τις πιθανότητες του υποψηφίου. Με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η ανεργία στους κατόχους διδακτορικού στη χώρα μας υπολογίζεται στο 5,5%. Ποσοστό που είναι μικρό σε σύγκριση με τις υπόλοιπες κατηγορίες εργατικού δυναμικού με κριτήριο το εκπαιδευτικό επίπεδο, αλλά είναι δεδομένο ότι οι περισσότεροι κάτοχοι διδακτορικού δεν απασχολούνται σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, όπως θα επιθυμούσαν.
Τρία χρόνια καθυστέρηση
Η πρόσβαση στα πανεπιστήμια είναι ιδιαίτερα δύσκολη αφού, κατ’ αρχήν οι θέσεις είναι λίγες. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο δίνονται από το υπουργείο Παιδείας πιστώσεις για περίπου 1.000 νέες θέσεις, όμως καλύπτονται περίπου οι 600. Ο λόγος είναι ότι τα ιδρύματα καθυστερούν στις διαδικασίες εκλογής πανεπιστημιακών. Παρότι ο νόμος προβλέπει ότι μία νέα θέση πανεπιστημιακού πρέπει να καλυφθεί μέσα σε δύο μήνες από την προκήρυξή της και την υποβολή των αιτήσεων, η διαδικασία κρατάει πολύ περισσότερο. Υπάρχει περίπτωση σε κεντρικό πανεπιστήμιο που η θέση καλύφθηκε τρία χρόνια μετά την προκήρυξή της. Πανεπιστημιακός που μίλησε στην «Κ» απέδωσε την καθυστέρηση κατ’ αρχήν στην ελληνική γραφειοκρατία αλλά και στα... «μαγειρέματα» των πανεπιστημιακών. Ουσιαστικά, υπάρχουν περιπτώσεις που το Τμήμα δεν προκηρύσσει τη θέση έως ότου ο αρεστός υποψήφιος αποκτήσει τα προσόντα...
Βέβαια, οι υποψήφιοι για τις θέσεις πανεπιστημιακών, γνωρίζουν την κατάσταση που επικρατεί στα ιδρύματα αφού η πλειονότητά τους έχει ολοκληρώσει το διδακτορικό σε ελληνικό πανεπιστήμιο. Μάλιστα, πολλοί διεκδικητές θέσεων λεκτόρων εργάζονται ήδη στα ιδρύματα, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει και το «δεύτερο χέρι» των καθηγητών που θα τους κρίνουν. Σε σχέση με τον συνολικό αριθμό αιτήσεων, πολύ λίγες είναι αυτές κατόχων διδακτορικού από ξένα πανεπιστήμια. Αυτό ανακλαστικά διαιωνίζει τον νεποτισμό και είναι ενδεικτικό ότι 39χρονη υποψήφια αρνήθηκε να μιλήσει για το θέμα στην «Κ» διότι «φοβάμαι μήπως προκαλέσω. Παλεύω ακόμη για τη θέση, και νομίζω ότι έχω πολλές ελπίδες να την πάρω», είπε χαρακτρηριστικά...
Ακαρπη προσπάθεια 5 ετών
Ατυχή κατάληξη είχε η προσπάθεια του κ. Θανάση Μισαρίδη, 41 χρόνων, να αποκτήσει μία θέση στην ελληνική πανεπιστημιακή κοινότητα, παρά την μακρά του θητεία σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Μετά μία πενταετία προσπαθειών δείχνει να εγκαταλείπει τον αγώνα. Ο κ. Μισαρίδης, αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του ΕΜΠ, συνέχισε για μεταπτυχιακό στο Pennsylvania State University των ΗΠΑ. Κατόπιν επέλεξε να κάνει διδακτορικό στο Πολυτεχνείο της Κοπεγχάγης, όπου και πήρε μία θέση λέκτορα.
«Για προσωπικούς λόγους συνέχισα με υποτροφία σε μία ερευνητική ομάδα στο Παρίσι. Είχα προτάσεις από εταιρείες για δουλειά στις Ηνωμένες Πολιτείες, από την General Electric και την Medical Systems. Ομως, ήμουν 35 ετών και ήθελα να επιστρέψω στην Ελλάδα», ανέφερε στην «Κ». Τι συνάντησε εδώ; Υπέβαλε αιτήσεις σε δύο περιφερειακά πανεπιστήμια για θέσεις λέκτορα που είχαν προκηρυχθεί. «Με ένα βιογραφικό και μία αίτηση είναι σαν να μην κάνεις τίποτα. Υπάρχουν άτομα που περιμένουν 15 χρόνια για μία θέση», λέει.
Εδώ και περίπου 20 ημέρες εργάζεται –«ως ειδικό επιστημονικό προσωπικό»– στη διεύθυνση πληροφορικής του ΙΚΑ. «Με το βιογραφικό μου είναι ξεκάθαρο ότι θα ήθελα μία ακαδημαϊκή καριέρα. Ομως, πρέπει και να ζήσω, να καλύψω τα έξοδά μου. Στην Ελλάδα υπάρχει μία κοινωνική αδικία που μεγαλώνει. Οι νέοι άνθρωποι δεν θέλουν να παλέψουν για κάτι καλύτερο διότι ξέρουν ότι εάν δεν έχουν μέσο δεν θα είναι εύκολο να επιτύχουν. Είναι πολύ κακό αυτό. Είναι κρίμα η χώρα να μην εκμεταλλεύεται την ακαδημαϊκή και ερευνητική εμπειρία ανθρώπων που έχουν κάνει έργο στο εξωτερικό», καταλήγει.
Τα στοιχεία
2.000 επιστήμονες κάθε χρόνο εργάζονται ως συμβασιούχοι στα πανεπιστήμια, κατοχυρώνοντας προϋπηρεσία για μονιμοποίηση.
1.747 διδακτορικά απονεμήθηκαν το 2007 από τα ελληνικά πανεπιστήμια, σημειώνοντας αύξηση 12,3% σε σύγκριση με το 2006. Οι κάτοχοι διδακτορικών αποτελούν μία ακόμη ομάδα που διεκδικεί, μαζί με τους συμβασιούχους, μία θέση πανεπιστημιακού κάθε χρόνο.
19% αύξηση σε ένα χρόνο όσων πραγματοποιούν διδακτορικό. Το 2007 ήταν 31.712 και το 2008 ήταν 37.710.
2 μήνες είναι η προθεσμία που δίνει ο νόμος για την ολοκλήρωση της διαδικασίας πλήρωσης μιας θέση λέκτορα από τη στιγμή που θα προκηρυχθεί. Η προθεσμία όμως σπάνια τηρείται. Υπάρχουν περιπτώσεις που η διαδικασία έχει κρατήσει τρία χρόνια.
5,5% ανεργία πλήττει τους κατόχους διδακτορικού στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας.
http://www.ekathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_15/03/2009_307679