- ΝΟΝΝΟΣ ΠΑΝΟΠΟΛΙΤΗΣ
Νόννος Πανοπολίτης, ὁ ἐποποιός, ὁ ἐκ τῆς Πανοῦ τῆς Αἰγυπτίας γεγενημένος, ἤκμασε περὶ τὸ ἔτος 450. περὶ τὸ ἔτος 440 τὸν κατὰ Ἰωάννην εὐαγγελίον παραφράσε δι᾽ ἐπῶν καὶ τὰ Διονυσιακὰ ποιήσε περὶ τὸ ἔτος 460.
Ο Νόννος ο Πανοπολίτης ήταν σημαντικός Έλληνας επικός ποιητής από την Πανόπολη της Αιγύπτου, που άκμασε τον 5ο μ.Χ. αιώνα. το όνομά του είναι (αρχ.) Αιγυπτιακό και σημαίνει καθαρός, άγιος . Κύριο έργο του είναι το επικό ποίημα "Διονυσιακά" που αποτελείται από 48 βιβλία-ραψωδίες - 21.000 στίχους και θυμίζουν τις ισάριθμες τραγωδίες της Ιλιάδος και της Οδύσσειας μαζί.. Εκεί περιέχεται πλήρης η ιστορία της ζωής και της δράσης του θεού Διόνυσου, γραμμένη σε εξάμετρους στίχους και απεικονίζοντας σε μυθικό επίπεδο στοιχεία από την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό είναι και το τελευταίο μεγάλο ποίημα της αρχαιότητας, επηρεασμένο από την ομηρική παράδοση και την τραγωδία. Προς το τέλος της ζωής του ο Νόννος απέδωσε σε δακτυλικό εξάμετρο μια παράφραση του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου.
εις Έλλην εξ Αιγύπτου ἀνώνυμος(περὶ τὸ ἔτος 400)Νόννος ἐγώ· Πανὸς μὲν ἐμὴ πόλις· ἐν Φαρίηι δὲ
ἔγχει φωνήεντι γονὰς ἤμησα Γιγάντων.
α
Διόνυσος καὶ Ἀριάδνη
ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΠΑΝΩ ΣΤΑ ΠΕΝΤΕ ΠΡΩΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΜΠΟΡΕΙΤΑΙ ΝΑ ΤΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ1. Ἐπιγραφαὶ τῶν κδ´ τμημάτων
τῶν Διονυσιακῶν.Πρῶτον ἔχει Κρονίωνα, φαεσφόρον ἅρπαγα νύμφης,
καὶ παλάμαις Τυφῶνος ἀρασσόμενον πόλον ἄστρων.
Δεύτερον ἀστερόφοιτον ἔχει Τυφῶνος ἐνυὼ
καὶ στεροπὴν καὶ ἄεθλα Διὸς καὶ κῶμον Ὀλύμπου.
Ἐν τριτάτωι μάστευε πολύπλανον ὁλκάδα Κάδμου
Ἠλέκτρης τε μέλαθρα φιλοξενίην τε τραπέζης.
Ἰχνεύων δὲ τέταρτον ὑπὲρ πόντοιο νοήσεις
Ἁρμονίην πλώουσαν ὁμόστολον ἥλικι Κάδμωι.
Πέμπτον ἔτι σκοπίαζε καὶ Ἀκταίωνα νοήσεις
τὸν κεμὰς οὐκ ὤδινε, κυνοσπάδα νεβρὸν ἀλήτην.
Δίζεο θέσκελον ἕκτον, ὅπηι Ζαγρῆα γεραίρων
γαίης ἕδρανα πάντα κατέκλυσεν ὑέτιος Ζεύς.
Ἕβδομον ἱκεσίην πολιὴν Αἰῶνος ἀείδει
καὶ Σεμέλην καὶ ἔρωτα Διὸς καὶ φώριον εὐνήν.
Ὄγδοον αἰολόμυθον ἔχει φθόνον ἄγριον Ἥρης
καὶ Σεμέλης πυρόεντα γάμον καὶ Ζῆνα φονῆα.
Εἰς ἔνατον σκοπίαζε καὶ ὄψεαι υἱέα Μαίης
θυγατέρας τε Λάμου καὶ Μύστιδα καὶ δόμον Ἰνοῦς·
καὶ δεκάτωι μανίην Ἀθαμαντίδα καὶ δρόμον Ἰνοῦς,
πῶς φύγεν εἰς ἁλὸς οἶδμα σὺν ἀρτιτόκωι Μελικέρτηι.
Ἑνδέκατον δὲ δόκευε καὶ ἱμερόεντα νοήσεις
Ἄμπελον ἀνδροφόνωι πεφορημένον ἅρπαγι ταύρωι.
Δωδεκάτωι φρένα τέρψον, ὅπηι νέον ἄνθος Ἐρώτων
Ἄμπελος εἶδος ἀνῆκεν ἐς ἀμπελόεσσαν ὀπώρην.
Ἐν τρικαιδεκάτωι στρατιὴν νήριθμον ἐνίψω
καὶ προμάχους ἥρωας ἀγειρομένους Διονύσωι.
Ἐς δέκατον δὲ τέταρτον ἔχε φρένα· κεῖθι κορύσσει
δαιμονίην στίχα πᾶσαν ἐς Ἰνδικὸν Ἄρεα Ῥείη.
Πέμπτωι καὶ δεκάτωι βριαρὴν Νίκαιαν ἀείσω,
θηροφόνον ῥοδόπηχυν ἀπειλὴτειραν Ἐρώτων.
Ἕκτωι καὶ δεκάτωι γαμίην Νίκαιαν ἀείδω,
εὐνέτιν ὑπνώουσαν ἀκοιμήτου Διονύσου.
Ἑβδομάτωι δεκάτωι πρωτάγριον Ἄρεα μέλπω
καὶ ῥόον οἰνωθέντα μελισταγέος ποταμοῖο.
Ὀκτωκαιδεκάτωι Στάφυλος καὶ Βότρυς ἱκάνει,
εἰς θαλίην καλέοντες ὀρίδρομον υἷα Θυώνης.
Ἐννεακαιδεκάτωι Σταφίλου παρὰ τύμβον ἐγείρει
Βάκχος ἐπὶ κρητῆρι θυώδεϊ τερπνὸν ἀγῶνα.
Εἰκοστὸν μεθέπει φονίου βουπλῆγα Λυκούργου,
εἰς βυθὸν ἰχθυόεντα διωκομένου Διονύσου.
Εἰκοστὸν πρώτιστον ἔχει χόλον Ἐννοσιγαίου
καὶ μόθον Ἀμβροσίης ῥηξήνορα καὶ λόχον Ἰνδῶν.
Δεύτερον εἰκοστὸν Βρομίου μόθον ἔργα τε μέλπει,
Αἰακὸς ὅσσα τέλεσσε καὶ ἐν πεδίωι καὶ Ὑδάσπηι.
Εἰκοστῶι τριτάτωι πεπερημένον Ἰνδὸν Ὑδάσπην
καὶ κλόνον ὑδατόεντα καὶ αἰθαλόεντα λιγαίνω.
Εἰκοστὸν δὲ τέταρτον ἔχει γόον ἄσπετον Ἰνδῶν
κερκίδα θ᾽ ἱστοπόνοιο καὶ ἠλακάτην Ἀφροδίτης.
2. Ἐπιγραφαὶ τῶν ὑπολειπομένων
Διονυσιακῶν ποιημάτων.Εἰκοστὸν κατὰ πέμπτον ἔχεις Περσῆος ἀγῶνα
καὶ κρίσιν Ἡρακλῆος ἐς ἠνορέην Διονύσου.
Εἰκοστὸν λάχεν ἕκτον ἐπίκλοπον εἶδος Ἀθήνης
καὶ πολὺν ἐγρεκύδοιμον ἀγειρομένων στόλον Ἰνδῶν.
Ἕβδομον εἰκοστὸν μεθέπει στίχας, ἧισι Κρονίων
εἰς μόθον ὁλπίζει Βρομίωι ναετῆρας Ὀλύμπου.
Εἰκοστὸν σκοπίαζε καὶ ὄγδοον, ὁππόθι πολλὴν
Κυκλώπων πυρόεσσαν ἐσαθρήσειας Ἐνυώ.
Εἰκοστῶι δ᾽ ἐνάτωι πολέμων ἀποχάζεται Ἄρης,
οἷά περ εἰς γάμον ἄλλον ἐπειγόμενος Κυθερείης.
Ἐν δὲ τριηκοστῶι μετὰ νέρτερον οἶκον ἀνάγκης
Τέκταφον Εὐρυμέδων δεδαϊγμένον Ἄιδι πέμπει.
Ἐν δὲ τριηκοστῶι πρώτωι μειλίσσεται Ἥρη
Ὕπνον ἐπὶ Κρονίδηι καὶ Περσεφόνην ἐπὶ Βάκχωι.
Ἐν δὲ τριηκοστῶι τῶι δευτέρωι εἰσὶ κυδοιμοὶ
καὶ Διὸς ὑπναλέοιο λέχος καὶ λύσσα Λυαίου.
Ἐν δὲ τριηκοστῶι τριτάτωι Μορρῆα δαμάζει
φλέξας θοῦρος Ἔρως ἐπὶ κάλεϊ Χαλκομεδείης.
Κτεινομέναις ἑκάτερθε τριηκοστοῖο τετάρτου
Δηριάδης Βάκχηισι κορύσσεται ἔνδοθι πύργων.
Μορρέος ἐχθρὸν Ἔρωτα δὲ τριηκοστῶι ἐνὶ πέμπτωι
δίζεο Βασσαρίδων τε φόνον καὶ Ἄρηα γυναικῶν.
Ἐν δὲ τριηκοστῶι ἕκτωι μετὰ λύματα λύσσης
Βάκχος Δηριαδῆι κορύσσεται εἶδος ἀμείβων.
Ἧχι τριηκοστὸν πέλεν ἕβδομον, εἵνεκα νίκης
ἀνδράσιν ἀθλοφόροις ἐπιτύμβιοί εἰσιν ἀγῶνες.
Ἧχι τριηκοστὸν πέλεν ὄγδοον, αἴθοπι δαλῶι
δειλαίου Φαέθοντος ἔχεις μόρον ἡνιοχῆος
Ἐν δὲ τριηκοστῶι ἐνάτωι μετὰ κύματα λεύσσεις
Δηριάδην φεύγοντα πυριφλεγέων στόλον Ἰνδῶν.
Τεσσαρακοστὸν ἔχει δεδαϊγμένον ὄρχαμον Ἰνδῶν,
πῶς δὲ Τύρον Διόνυσος ἐδύσατο, πατρίδα Κάδμου.
Πρῶτον τεσσαρακοστὸν ἔχει, πόθεν υἱέι Μύρρης
ἄλλην Κύπριν ἔτικτεν Ἀμυμώνην Ἀφροδίτη.
Τεσσαρακοστὸν ὕφηνα τὸ δεύτερον, ἧχι λιγαίνω
Βάκχου τερπνὸν ἔρωτα καὶ ἵμερον ἐννοσιγαίου.
Δίζεο τεσσαρακοστὸν ἔτι τρίτον, ὁππόθι μέλπω
Ἄρεα κυματόεντα καὶ ἀμπελόεσσαν Ἐνυώ.
Τεσσαρακοστὸν ὕφηνα τὸ τέτρατον, ἧχι γυναῖκας
δέρκεο μαινομένας καὶ Πενθέος ὄγκον ἀπειλῆς.
Πέμπτον τεσσαρακοστὸν ἐπόψεαι, ὁππόθι Πενθεὺς
ταῦρον ἐπισφίγγει κεραελκέος ἀντὶ Λυαίου.
Ἥκτον τεσσαρακοστὸν ἴδε πλέον, ἦχι νοήσεις
Πενθέος ῾κρα κάρηνα καὶ ὠλεσίτεκνον Ἀγαύην.
Ἔρχεο τεσσαρακοστὸν ἐς ἕβδομον, ὁππόθι Περσεὺς
καὶ μόρος Ἰκαρίοιο καὶ ἁβροχίτων Ἀριάδνη.
Δίζεο τεσσαρακοστὸν ἐς ὄγδοον αἷμα Γιγάντων,
Παλλήνην δὲ δόκευε καὶ ὑπναλέης τόκον Αὔρης.
- Για το Νόννοσο (ή Νόννο), δείτε: Νόννοσος.
Βιογραφία[Επεξεργασία]
Ο ίδιος του γράφει ότι έζησε και έγραψε τον 4ο μΧ αιώνα, αλλά οι σύγχρονοι μελετητές τον τοποθετούν στον 5ο αιώνα. Ίσως οι καινοτομίες που είναι γνωστό ότι εισήγαγε στο έπος να οδήγησαν σ' αυτήν την εκτίμηση.
Κύριο έργο του είναι το επικό ποίημα Διονυσιακά που αποτελείται από 21000 στίχους σε 48 βιβλία-ραψωδίες. Εκεί περιέχεται πλήρης η ιστορία της ζωής και της δράσης του θεού Διόνυσου, γραμμένη σε εξάμετρους στίχους και απεικονίζοντας σε μυθικό επίπεδο στοιχεία από την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αυτό είναι και το τελευταίο μεγάλο ποίημα της αρχαιότητας, επηρεασμένο από τηνομηρική παράδοση και την τραγωδία.
Ο Νόννος έζησε στην Αλεξάνδρεια, και μάλλον είχε πρότυπό του τον Απολλώνιο τον Ρόδιο. Έτσι μελέτησε κι αυτός πολύ τα σπάνια συγγράμματα της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, και έγραψε ένα έργο με πολλές αναφορές σε μύθους που δεν σώζονται κάπου αλλού. Γι' αυτό πρέπει να του συγχωρεθεί η χαλαρή πλοκή του έπους του.
Αναφέρεται και ο τίτλος "Βασσαρικά" ενός χαμένου ως λέγεται έπους του. Κάποιος φιλόλογος πάντως διατύπωσε την θεωρία ο τίτλος αυτός να είναι υπότιτλος του ιδίου έργου, δηλαδή των Διονυσιακών.
Γλωσσολογικά τα Διονυσιακά φαίνεται να υιοθετούν μια πολύ δύσκολη διάλεκτο, ίσως δυσκολότερη και του Ομήρου. Ο Νόννος συχνά φαίνεται να κάνει επίδειξη γνώσεων, όπως και το πρότυπό του ο Απολλώνιος. Η μεγαλύτερη καινοτομία του στον στίχο θεωρείται η εισαγωγή του τρίτου τροχαίου.
Προς το τέλος της ζωής του ο Νόννος απέδωσε σε δακτυλικό εξάμετρο μια παράφραση του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου. Επίσης βαπτίστηκε Χριστιανός, και ίσως αυτό διέσωσε τα Διονυσιακά, ενώ σημαντικότερα έργα άλλων συγγραφέων χάθηκαν.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία]
- Νόννος ο Πανοπολίτης, επιμ. (1819) (στα Ελληνικά με έναν πρόλογο στα Λατινικά). Διονυσιακά, (Τόμος Α'). Λειψία: D. Fridericus Graefe. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2009.
- Νόννος ο Πανοπολίτης, επιμ. (1826) (στα Ελληνικά με έναν πρόλογο στα Λατινικά). Διονυσιακά, (Τόμος Β'). Λειψία: D. Fridericus Graefe. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2009.
- Διονυσιακά Νόννου, το αρχαίο κείμενο σε ηλεκτρονική έκδοση
