Ποιοι είναι οι έλληνες «φονταμενταλιστές»

Γνωστοί θεολόγοι, ιερωμένοι και πιστοί αυτοαναγορεύονται θεματοφύλακες της παράδοσης της Εκκλησίας και ξεσπαθώνουν κατά πάσης απειλής

ΜΑΡΙΑ ΑΝΤΩΝΙΑΔΟΥ | Κυριακή 21 Μαΐου 2006

«Αιρετικοί», «προδότες», «οικουμενιστές», «οπαδοί του διεθνούς σιωνισμού», «εχθροί της Εκκλησίας, της παράδοσης και του γένους», «υπηρέτες της παγκοσμιοποίησης και των ξένων συμφερόντων» είναι μόνο μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που εξαπολύουν εναντίον πατριαρχών, αρχιεπισκόπων, ιεραρχών, θεολόγων και μελών της Εκκλησίας οι θεματοφύλακες της παράδοσης, όπως αυτοπροσδιορίζονται. Αυτές οι ομάδες άρχισαν να εμφανίζονται στην Ελλάδα μετά τη διάσπαση της Αδελφότητας Θεολόγων «Η Ζωή» και τη δημιουργία του «Σωτήρα» τη δεκαετία του '60 και «ανδρώθηκαν» το '80, όταν ο τότε Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ - γνωστός για τις αντιοργανωσιακές θέσεις του - τις επιστράτευσε στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει δυναμικά τις πρωτοβουλίες του Ανδρέα Παπανδρέου για την αποποινικοποίηση της μοιχείας, την έκδοση του αυτόματου διαζυγίου, την τέλεση του υποχρεωτικού πολιτικού γάμου και τη δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας.

H εμφάνιση κληρικών, μοναχών και μερικών δεσποινίδων-μελών του Ελληνικού Σωτηρίου Κινήματος (ΕΛΚΙΣ) και της Πύρινης Ρομφαίας στην πλατεία Συντάγματος με αφορμή την προβολή της ταινίας «Κώδικας Ντα Βίντσι» πέρασε ασχολίαστη από τους ιεράρχες της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος καθώς πρόκειται για ομάδες που προέρχονται από το παλαιό ημερολόγιο, τις οποίες χαρακτηρίζουν περιθωριακές. Το φαινόμενο όμως που προβληματίζει και κατά καιρούς προκαλεί πονοκεφάλους στην Εκκλησία της Ελλάδος είναι η δράση γνωστών θεολόγων και «οργανώσεων» που αντιτάσσονται στα ανοίγματα, στις προσεγγίσεις και στις συζητήσεις με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, τους αρχαίους Ανατολικούς - γνωστούς ως μονοφυσίτες -, το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, την απόδοση και στα νέα ελληνικά των βιβλικών αναγνωσμάτων ή τη θέση της γυναίκας στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Και το φαινόμενο λαμβάνει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις καθώς πρόκειται για κληρικούς, μοναχούς, θεολόγους και λαϊκούς που αναπτύσσουν δράση σε όλη την ελληνόφωνη Ορθοδοξία.

Το κέντρο

H Θεσσαλονίκη αποτελεί σημείο αναφοράς για πολλές από τις ομάδες και τις παραφυάδες τους που δραστηριοποιούνται στη Βόρεια Ελλάδα.

* Ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ και πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου κ. Θεόδωρος Ζήσης έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια ένας από τους σημαντικότερους πόλους συντηρητισμού της ελληνόφωνης Ορθοδοξίας. Οι απόψεις του εναντίον του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ) και του διαλόγου με τους Ρωμαιοκαθολικούς έχουν αναστείλει πολλές φορές τις πρωτοβουλίες της διοίκησης της Εκκλησίας. Πανεπιστημιακός με σπουδές στη Γερμανία, ο κ. Ζήσης επί χρόνια συμμετείχε ως εκπρόσωπος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στους διαλόγους που διεξάγονται σε παγκόσμιο επίπεδο. Τη δεκαετία του '90 όμως ανέτρεψε τις ως τότε απόψεις του. Το 1998 ίδρυσε την Εταιρεία Ορθοδόξων Σπουδών, η οποία στόχευε στην καλλιέργεια των θεολογικών σπουδών. Γρήγορα όμως άλλαξε προσανατολισμό και μετετράπη σε κέντρο στήριξης της «παράδοσης». Μέσα από το περιοδικό «Θεοδρομία» το οποίο εκδίδει ο ίδιος και οι συνεργάτες του κατακεραυνώνουν όλους όσοι επιθυμούν τον διάλογο με τις άλλες εκκλησίες και θρησκείες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Ζήσης ήταν ένας από τους σημαντικότερους υποστηρικτές του Αρχιεπισκόπου κ. Χριστοδούλου - φέρεται μάλιστα ότι τον χαρακτήρισε σε ένα συνέδριο στην Καβάλα νέο Χρυσόστομο Σμύρνης -, οι σχέσεις τους όμως τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα, κυρίως μετά την επίσκεψη του Πάπα Ιωάννη Παύλου B' στην Αθήνα το 2001.

Από την ενορία του Αγίου Αντωνίου στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, τις αίθουσες διαλέξεων στο Νέο Ρύσιο και τα αμφιθέατρα του ΑΠΘ ο κ. Ζήσης δραστηριοποιείται σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα και τα κείμενά του φθάνουν σε όλη την ελληνόφωνη Ορθοδοξία με τη βοήθεια των παλαιών φοιτητών του και των πνευματικών του παιδιών.

* Ο Αρχιμανδρίτης κ. Αρσένιος Βλιαγκόφτης στη Μονή Οσίου Αρσενίου στη Χαλκιδική είναι ένας από τους διδάκτορες και πρώην βοηθούς του καθηγητή και πρωτοπρεσβύτερου Θεόδωρου Ζήση. Εκδίδει το περιοδικό «Παρακαταθήκη» και μέσα από τις σελίδες του έχει πολλές φορές κατηγορήσει ιεράρχες και θεολόγους για συμπροσευχές μετ' αιρετικών.

* Δυναμικότερη όμως είναι η δραστηριότητα της Ιεραποστολικής Αδελφότητας «Λυδία η Φιλιππισία». Επικεφαλής της ομάδας είναι ο Αρχιμανδρίτης κ. Θεόφιλος Ζησόπουλος, ο οποίος προέρχεται πνευματικά από την ευρύτερη ομάδα των τέκνων του Μητροπολίτη πρώην Φλωρίνης Αυγουστίνου Καντιώτη. Οι κατασκηνώσεις της αδελφότητας και κυρίως τα σύγχρονα τυπογραφεία και ο ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός σταθμός που διαθέτει στην Ασπροβάλτα Χαλκιδικής προσφέρουν τεράστια δύναμη στα μέλη της οργάνωσης. Πρόκειται για νέες και μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απόλυτα αφιερωμένες στο έργο τους οι οποίες δραστηριοποιούνται στα Βαλκάνια και προσφέρουν στους πάσχοντες ομοδόξους.

* «Ο Σταυρός»: Πρόκειται για την οργάνωση που δημιούργησε στα τέλη της δεκαετίας του '50 και στις αρχές του '60 ο φλογερός τότε ιεροκήρυκας και σημερινός Μητροπολίτης πρώην Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης. Από αυτή την οργάνωση προήλθαν τρεις διαφορετικές συντηρητικές ομάδες που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την Ελλάδα.

* Τη δεκαετία του '80 αποχωρεί ο στενός συνεργάτης του Αυγουστίνου Καντιώτη, ομότιμος σήμερα καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Στέργιος Σάκος και προχωρεί στην ίδρυση δύο διαφορετικών αδελφοτήτων: της «Απολύτρωσης», στην οποία εντάσσονται οι άνδρες-μέλη, και της «Ελπίδας» ή «Ελπίδος» υπό τη δεσποινίδα Ιουλία, όπου εντάσσονται οι γυναίκες. Διαθέτει εγκαταστάσεις με οικοτροφεία, αίθουσες συνεδρίων και ναό στον Φίληρο και μέλη στα Γρεβενά, στην Κοζάνη, στη Φλώρινα, στη Θεσσαλονίκη, στο Κιλκίς και στην Κόνιτσα. Βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα όταν αποκαλύφθηκε ότι είχε ισχυρούς δεσμούς με την οικογένεια του Σάββα και του Χριστόδουλου Ξηρού, οι οποίοι ανατράφηκαν πνευματικά κοντά του.

*Τη δεκαετία του '90 με αφορμή ουσιαστικά την παραίτηση του Αυγουστίνου Καντιώτη από τον μητροπολιτικό θρόνο της Φλώρινας και την εκλογή του διαδόχου του κ. Θεοκλήτου ο «Σταυρός» διασπάται. Την πρώτη ομάδα απαρτίζουν στενοί συνεργάτες του γέροντος Αυγουστίνου και οι γνωστοί από τα τηλεοπτικά παράθυρα θεολόγοι κ. Νικόλαος Σωτηρόπουλος - έχει αφοριστεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο - και κ. Σωτήριος Ευσταθίου. Και οι δύο αναπτύσσουν δράση κυρίως στην Αθήνα έχοντας ως σημείο αναφοράς τα κτίρια της οργάνωσης στη Ζωοδόχου Πηγής και στην Κάντζα Αττικής. Από την άλλη πλευρά βρίσκονται οι κληρικοί της οργάνωσης όπως ο ηγούμενος κ. Χρυσόστομος Πήχος της Μονής Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας Πάρου και ο Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Κοκωνός.

Θεσσαλία

Στους Νομούς Λαρίσης και Μαγνησίας, στη Λάρισα και στον Βόλο, δραστηριοποιείται η οργάνωση «Αγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης», η οποία αντιτάχθηκε στην αγιοποίηση του Χρυσοστόμου Σμύρνης. Θεωρητικός της ομάδας είναι ο Αρχιμανδρίτης κ. Ευθύμιος Τρικαμηνάς, ο οποίος απασχόλησε το πανελλήνιο όταν έπεσε το αεροπλάνο από το οποίο πετούσε φέιγ βολάν κατά του Μητροπολίτη Λαρίσης κ. Ιγνατίου και από τις συγκεντρώσεις που οργάνωσε κατά της επίσκεψης του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στον Βόλο. Σήμερα ο Αρχιμανδρίτης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα καθώς καθαιρέθηκε από το Πρωτοβάθμιο Συνοδικό για τους ιερείς δικαστήριο και αναμένεται η εκδίκασή του στο Δευτεροβάθμιο.

Αθήνα

Από την Αθήνα και σε ολόκληρη την Ελλάδα δραστηριοποιούνται οι τρεις μεγάλες και ιστορικές οργανώσεις, η «Ζωή», ο «Σωτήρας» και ο «Σταυρός».

* Υποστηρικτής της παράδοσης είναι ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρωτοπρεσβύτερος κ. Γεώργιος Μεταλληνός. Σπούδασε στο εξωτερικό και διαθέτει τους δικούς του φοιτητές σε όλη την Ελλάδα. Γνωστός για τις αντιρωμαιοκαθολικές θέσεις του ή και εμμονές, ο κ. Μεταλληνός συνεργάζεται με τον συνάδελφό του από τη Θεσσαλονίκη κ. Ζήση. Υπήρξε υποστηρικτής του Αρχιεπισκόπου κ. Χριστοδούλου, οι σχέσεις τους όμως πέρασαν απο φάση κρίσης, κυρίως με αφορμή την επίσκεψη του Πάπα στην Αθήνα και την ανωτατοποίηση των Ανωτέρων Εκκλησιαστικών Σχολών. Ωστόσο συνεργάστηκαν πολλές φορές όπως στην υπόθεση των ταυτοτήτων.

* Δυναμική χαρακτηρίζεται και η παρουσία της Πανελλήνιας Ενωσης Θεολόγων, η οποία ζήτησε και την άμεση παρέμβαση της Ιεράς Συνόδου στην προβολή της ταινίας «Κώδικας Ντα Βίντσι» και είναι γνωστή για τη διοργάνωση συνεδρίων στα οποία δεν κυριαρχούν και οι προοδευτικότερες ιδέες...
H παρουσία τους

Σπανίως οι πραγματικά ισχυρές ομάδες θα κάνουν την εμφάνισή τους στους δρόμους. Δεν κρατούν πλακάτ ή πανό. Διαμορφώνουν όμως μέσα από τα μοναστήρια και τις ενορίες που τους στηρίζουν την αντίληψη των πιστών που εκκλησιάζονται κάθε Κυριακή. Κυρίως όμως διαθέτουν τεράστια δυναμική στην Ιεραρχία. Και αυτό φάνηκε ξεκάθαρα όταν ο Αρχιεπίσκοπος μίλησε για την απλοποίηση του ράσου και στη συνέχεια το ζήτημα ξεχάστηκε. Φάνηκε όταν εφαρμόστηκε το πιλοτικό πρόγραμμα για την ανάγνωση των βιβλικών κειμένων στη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας και στα ελληνικά το οποίο ανεστάλη. Φαίνεται ακόμη στα συνέδρια που διοργανώνονται για τις γυναίκες όπου κυριαρχούν ενδυματολογικές και κομμωτικές προτιμήσεις των δεκαετιών του '40 και του '50... Οσο για τους παλαιοημερολογίτες που διαδήλωναν στην πλατεία Συντάγματος, δεν είναι τόσο λίγοι όσο νομίζει κανείς. Είναι μεν διασπασμένοι σε πέντε ή έξι διαφορετικές ομάδες με διαφορετικούς αρχιεπισκόπους, μητροπολίτες και κληρικούς αλλά, όπως δηλώνεται στην έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, πρόκειται για περίπου «500.000-800.000 παλαιοημερολογίτες σε ολόκληρη τη χώρα, υπερσυντηρητικούς ορθοδόξους οι οποίοι χρησιμοποιούν το Ιουλιανό ημερολόγιο και είναι αφοσιωμένοι στις παραδοσιακές ελληνορθόδοξες πρακτικές»...

ΠΗΓΗ:

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=173350&ct=75&dt=21/05/2006