Κάθε πέτρα κι Έλληνας!Οι Έλληνες της Αρμενίας.

Η Ποντιακή Διάλεκτος στην Αρμενία Συντάχθηκε απο τον/την Katherine Hodgson
Τρίτη, 19 Μάιος 2009 14:06

Σε αυτή την εργασία εξετάζονται τα ποντιακά ιδιώματα που μιλιούνται στα χωριά Ματάν (Madan) και Ανκαβάν (Hankavan) της σημερινής Δημοκρατίας της Αρμενίας. Τα χωριά χωρίζονται από αρκετά μεγάλη απόσταση αλλά γίνονταν γάμοι και άλλες επαφές μεταξύ των κατοίκων τους. Τα φωνητικά συστήματα των δύο ιδιωμάτων είναι ίδια και στο μορφολογικό επίπεδο οι διαφορές είναι λίγες (βλ. παρακάτω). Και τα δυο χωριά είχαν μέχρι πρόσφατα σχεδόν αποκλειστικά ελληνικό πληθυσμό, με πολύ μικρό αριθμό Αρμενίων και τουρκόφωνων κατοίκων, οι οποίοι μιλούσαν και αυτοί την ελληνική διάλεκτο. Οι κάτοικοι του Ματάν είχαν κατά κανόνα περισσότερες επαφές με ξενόγλωσσους πληθυσμούς από αυτούς του Ανκαβάν εφόσον το χωριό βρίσκεται κοντά στην κωμόπολη Αλαβερτί όπου υπήρχε μεγάλο εργοστάσιο στο οποίο εργάζονταν οι περισσότεροι άντρες του χωριού μαζί με Αρμένιους, τουρκόφωνους και ρωσόφωνους.
Το Ανκαβάν είναι πιο απομονωμένο και οι περισσότεροι κάτοικοι, ειδικά οι γυναίκες, εργάζονταν στο κρατικό αγρόκτημα που υπήρχε εκεί τα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί άντρες και από τα δυο χωριά ήταν οικοδόμοι και ταξίδευαν για αρκετά μεγάλα διαστήματα σε άλλες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης εκτελώντας δημόσια έργα. Κάποιοι από τους νεότερους και μεσήλικες ομιλητές που συμμετείχαν στην έρευνα, άντρες και γυναίκες, είχαν σπουδάσει σε πανεπιστήμια της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Ωστόσο όλες αυτές οι μετακινήσεις ήταν προσωρινές και τα συγκεκριμένα άτομα διατηρούσαν επαφές με το χωριό τους, όπου στη συνέχεια επέστρεφαν.

Όλοι οι ομιλητές που συμμετείχαν στην έρευνα έχουν τελειώσει ρωσόφωνο δημοτικό σχολείο, είναι εγγράμματοι και έχουν άριστη γνώση της ρωσικής γλώσσας, καθώς και της αρμενικής. Οι μεγαλύτεροι στην ηλικία ξέρουν και την τοπική τουρκική διάλεκτο. Και τα δυο χωριά μέχρι πρόσφατα διέθεταν δημοτικά σχολεία (6 τάξεις), στα οποία τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα (μέχρι το 1938) διδασκόταν η ελληνική γλώσσα (κοινή δημοτική). Δυο από τους μεγαλύτερους σε ηλικία ομιλητές (γεννημένοι τη δεκαετία του 20) είχαν κάποιες γνώσεις της ΚΝΕ από το σχολείο. Υπήρχε και κάποια γραπτή παράδοση στο ιδίωμα, τουλάχιστον στο Ανκαβάν, όπου οι κάτοικοι μετέφραζαν τουρκικά θεατρικά έργα στην ποντιακή. Πιθανόν να χρησιμοποιούσαν το κυριλλικό αλφάβητο. Οι περισσότεροι από τους ομιλητές, εκτός από τους πιο μεγάλους που πρόλαβαν το ελληνικό σχολείο, δεν είχαν καθόλου γνώσεις της γραπτής ελληνικής όταν ήρθαν στην Ελλάδα.

Ενώ οι ελληνικές κοινότητες των δυο χωριών προτιμούσαν την ενδογαμία (αυτός ήταν ένας λόγος επαφών μεταξύ των ελληνικών χωριών), γίνονταν και μεικτοί γάμοι με άτομα άλλων εθνικοτήτων, ειδικά στο Ματάν. Τρεις από τους ομιλητές από το Ματάν είχαν μητέρες Γεωργιανές, αλλά δεν μιλούσαν γεωργιανά στο σπίτι και δεν έχουν καλή γνώση αυτής της γλώσσας. Μια ομιλήτρια από το Ματάν έχει μητέρα Αρμένισσα και μεγάλωσε μιλώντας την ελληνική διάλεκτο με τον πατέρα και τη γιαγιά και αρμένικα με τη μητέρα. Ένας από τους ομιλητές από το Ανκαβάν είχε πατέρα Αρμένιο αλλά μεγάλωσε με την οικογένεια της μητέρας του, που ήταν Ελληνίδα. Ωστόσο οι γλώσσες που άσκησαν τη μεγαλύτερη επίδραση στα ιδιώματα των χωριών, τουλάχιστον στο λεξιλογικό επίπεδο, είναι η τουρκική και η ρωσική. Η τουρκική επίδραση ενδέχεται να χωρίζεται σε δυο φάσεις, μια παλιότερη από τα τουρκικά ιδιώματα του Πόντου, και μια πιο πρόσφατη από τις διαλέκτους που μιλιούνται στην Αρμενία (αζερική). Η ρωσική επίδραση στα ιδιώματα που μιλιούνταν στον Πόντο ήταν πολύ μικρή. Στα ιδιώματα που εξετάζονται εδώ ενδέχεται να είναι σχετικά πρόσφατο φαινόμενο που ξεκίνησε με τη μετανάστευση από τον Πόντο στις χώρες του Καύκασου. Πρόκειται κυρίως για δανεισμό λεξιλογικών στοιχείων που αφορούν έννοιες και αντικείμενα του σύγχρονου πολιτισμού. Στα επίπεδα της φωνολογίας, της μορφολογίας και της σύνταξης, η ρωσική επίδραση φαίνεται ουσιαστικά ανύπαρκτη.

Περισσότερα...