Ο Μελάμπους (Μελανόπους, μελανός - μέλας + πους -δός = αυτός που έχει μαύρα πόδια)Ήταν περίφημος γιατρός - θεραπευτής, θρυλικός ιερομάντης και ονομαστός βασιλιάς του Άργους.Έζησε το β΄ μισό του 14ου αι. π. Χ.
Ο Μελάμπους (Μελανόπους, μελανός - μέλας + πους -δός = αυτός που έχει μαύρα πόδια)
Ήταν περίφημος γιατρός - θεραπευτής, θρυλικός ιερομάντης και ονομαστός βασιλιάς του Άργους.
Έζησε το β΄ μισό του 14ου αι. π. Χ.
Αν και Μινύας στην καταγωγή, σύμφωνα με τον Robert Graves, (γενιά ευγενών από τον Ορχομενό) τόπος γέννησής του θεωρείται η Πύλος της Μεσσηνίας. Πρόγονοί του ήταν ο Κρηθέας (παππούς) και ο Αίολος (προπάππος). Γονείς του ο Αμυθάων και η Ειδομένη (ή σύμφωνα με άλλες πηγές, η Αγλαΐα ή η Ροδόπη). Σύζυγός του υπήρξε η Ιφιάνασσα (= ισχυρή βασίλισσα), κόρη του βασιλιά του Άργους Προίτου, παιδιά του ο Αντιφάτης, ο Μάντιος ή η Μαντώ, η Προνόη και ο Άβας ή ο Οϊκλής και εγγονός του ο Αμφιάραος. Αδέλφια του ήταν ο Μεροληψίας και ο Βίας. Ιερό δέντρο του ήταν η δρυς (Πύλος και Φυλάκη Μαγνησίας).
Του δόθηκε το όνομα Μελάμπους γιατί, όταν γεννήθηκε, η μητέρα του τον άφησε, σε κάποιο ορεινό σημείο, με σκεπασμένο όλο του το σώμα εκτός των ποδιών του, τα οποία και κάηκαν από τον ήλιο.
«...Μελάμπους δε εκλήθη, ότι γεννηθείς εξετέθη παρά της μητρός Ροδόπης εν υψηλώ τόπω. Παντός δε του σώματος σκεπομένου, μόνους ήν γυμνός τους πόδας, και εξεκαύθη υπό του ηλίου. Όθεν και Μελάμπους εκλήθη».Απολλώνιος ο Ρόδιος ( Ι. 118.)
Γνώστης των ιδιοτήτων των βοτάνων αιώνες πριν τον Ασκληπιό, ήταν ο πρώτος ο οποίος άσκησε τη θεραπευτική ιατρική, ο πρώτος ομοιοπαθητικός γιατρός, ο πρώτος “ψυχαναλυτής” και “ψυχοθεραπευτής” και πρόδρομος των θεωριών και των εφαρμογών του Φρόιντ (Γεώργιος Α. Τσουκαντάς , πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων ιατρών λογοτεχνών).
Ήταν ο πρώτος θνητός στον οποίο παραχωρήθηκε προφητική δύναμη - όντας ιερέας του Απόλλωνα. «…προσέλαβε δε και την διά των ιερών μαντικήν, περί δε τον Αλφειόν συντυχών Απόλλωνι το λοιπόν άριστος ην μάντις.» Απολλόδωρος (9,12) (Θεωρείται γενάρχης ολόκληρου «μαντικού γένους», των Μελαμποδιδών, που διέδωσε τη διονυσιακή θρησκεία όπως αναφέρει η μεθομηρική παράδοση). Ηρόδοτος
Ήταν ο πρώτος, επίσης, στην Ελλάδα ο οποίος οικοδόμησε ναούς του Διόνυσου, ο πρώτος που εισήγαγε στην Ελλάδα τα φαλαγώγια – διονυσιακές γιορτές του φαλλού (Ηρόδοτος 2,49,1) και ο πρώτος που ανέμιξε το κρασί με νερό. Στάφυλος (ιστοριογράφος Ναυκρατίτης) (Αθήν. 2.45c)
Περιοχές στις οποίες ο Μελάμπους έχει αφήσει τα αποτυπώματά του - σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς αλλά και τις, έως τώρα, ανασκαφές - είναι η Πύλος της Μεσσηνίας, ο Αλφειός ποταμός στην Πελοπόννησο, η Φυλάκη της Μαγνησίας, η Τίρυνθα και το Άργος, η Σικυώνα στην Κορινθία, τα Αροάνια όρη - οι Λουσοί - το σπήλαιο των λιμνών - ο ναός της Αρτέμιδας Ημερασίας και η πηγή της Κινέττας στα Καλάβρυτα, ο Άνιγρος ποταμός και το σπήλαιο των νυμφών στη λιμνοθάλασσα του Καϊάφα στο Νομό Ηλείας, η Αλέα στην Τρίπολη, ο Ορχομενός της Βοιωτίας και τα Αιγόσθενα της Μεγαρίδας.
Στα Αιγόσθενα (φωτ. 1 - 28) – κοντά στο σημερινό Πόρτο Γερμενό – υπήρχε το Μελαμπόδειον, ιερό αφιερωμένο στο Μελάμποδα, όπου τελούνταν οι αγώνες «Μελαμπόδεια». Εδώ ο ήρωας δεχόταν θυσίες και τιμόταν, κάθε χρόνο, με μια τελετή. Το ιερό κοσμούσε στήλη με το άγαλμά του. Ήταν μικρόσωμος όπως μας τον περιγράφει ο Παυσανίας. (…εν Αιγοσθένεις δε Μελάμποδος του Αμυθάονος εστιν ιερόν και ανήρ ου μέγας απειργασμένος εν στήλη. Ι, 44.5)
Το ιερό χρησιμοποιήθηκε για πάνω από χίλια πεντακόσια χρόνια ενώ καταστράφηκε κατά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Με τα υλικά του αρχαίου ιερού χτίστηκαν, στην ίδια θέση οι χριστιανικοί ναοί της Θεοτόκου – Αγίας Άννας και του Αγίου Γεωργίου, κρατώντας έτσι, έως τις μέρες μας ζωντανή την ιερότητα του χώρου. Μια αρχαία επιγραφή που έχει βρεθεί εκεί, υπογραφή μιας δωρήτριας, μιλάει γι’ αυτόν σαν να είναι θεóς: "ΜΕΛΑΜΠΟΔΩΡΑ ΑΧΕΛΩΝΟΣ" δηλ. η Μελαμποδώρα του Αχέλωνα, όπως Θεοδώρα, Αθηνόδωρος, Διόδωρος κ.ά..
Μέχρι σήμερα, ανασκαφές στον υπέροχο, μαγευτικό και ενεργειακό αλλά και πολύπαθο χώρο των Αιγοσθενών δεν έχουν γίνει. Τα επιβλητικά τείχη, οι ψηλοί - πεισματάρηδες πύργοι με τα μεγάλα παράθυρα και τις τοξοθυρίδες, ο ισοπεδωμένος χώρος της ακρόπολης, η βασιλική όπου πιθανότατα κρύβει το αρχαίο ιερό του ήρωά μας, το καθολικό της μονής του Αγίου Γεωργίου, οι επιγραφές στο εκκλησάκι της Αγίας Άννας, οι αναφερόμενες θερμές πηγές κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου, δίπλα στη θάλασσα, περιμένουν… Ο γλυκός αιγοσθενίτης οίνος, από λιαστά σταφύλια, δεν ταξιδεύει πια στα σπίτια των ευγενών που τον απολάμβαναν στα περισσότερα μέρη της αρχαίας Ελλάδας κι ούτε χρησιμοποιείται, αραιωμένος, σαν φάρμακο όπως πρότεινε ο Μελάμπους. Το χάλκινο ρωμαϊκό νόμισμα της πόλης (φωτ. 37) με την παράσταση του βρέφους που θηλάζει στο μαστό μιας κατσίκας (CE BHPOC AIΓΟCΘΕ ΝΙ) μας επιβεβαιώνει ποια ήταν η δύναμη των Αιγοσθενών και το φαρμακευτικό ποτό του Μελάμποδα.
* Αιγόσθενα ‹ αιξ – αιγός = αίγαγρος, γίδα, κατσίκα & σθένος = ισχύς, δύναμη (= η δύναμη της κατσίκας, το γάλα της κατσίκας, το γάλα της κατσίκας που είχε φάει ελέβορο και το οποίο έδινε ο Μελάμπους στους ασθενείς του)
Στο Μελάμποδα οφείλει η ιατρική επιστήμη το σύμβολό της• το φίδι. Κάποτε, σύμφωνα με τη μυθολογία, όντας πολύ φιλόζωος, ανέθρεψε δύο νεαρά φίδια, των οποίων οι γονείς σκοτώθηκαν από τους δούλους τού σπιτιού του όταν βρήκαν τη φωλιά τους μέσα στην κουφάλια μιας βελανιδιάς, η οποία βρισκόταν δίπλα στο σπίτι. Ο Μελάμπους έκαψε τα σκοτωμένα φίδια, κάνοντάς τους ευγενική ταφή και μεγάλωσε τα μικρά τα οποία έγιναν και προστάτες του. Τυλίχτηκαν, κάποια φορά ενώ κοιμόταν, πάνω στους ώμους του και τού καθάρισαν τα αυτιά. Από τότε και στο εξής ήταν σε θέση να κατανοεί τη γλώσσα των πουλιών - αλλά και όλων των ζώων - και μαθαίνοντας από εκείνα προέλεγε τα μελλούμενα στους ανθρώπους. «…Μελάμπους, ος επὶ των χωρίων διατελών, ούσης προ τής οικήσεως αυτού δρυὸς εν η φωλεὸς όφεων υπήρχεν, αποκτεινάντων των θεραπόντων τους όφεις τα μεν ερπετὰ ξύλα συμφορήσας έκαυσε, τους δε των όφεων νεοσσοὺς έθρεψεν. Οι δε γενόμενοι τέλειοι παραστάντες αυτώ κοιμωμένω των ώμων εξ εκατέρου τὰς ακοὰς ταις γλώσσαις εξεκάθαιρον. Ο δε αναστὰς και γενόμενος περιδεὴς των υπερπετομένων ορνέων τας φωνὰς συνίει, και παρ᾽ εκείνων μανθάνων προῢλεγε τοις ανθρώποις τα μέλλοντα.» Απολλόδωρος ( Ι, 9.11) (φωτ. 29, 30)
Ως ιερέας του Απόλλωνα - είχε συναντήσει το θεό στον Αλφειό ποταμό - ήταν επιφορτισμένος με την παρακολούθηση των γυναικών στις διονυσιακές γιορτές. Όταν οι γυναίκες το παράκαναν με το νερωμένο κρασί, τους έδινε γάλα από κατσίκι που είχε φάει ελλέβορο, «το φυτό του Μελάμποδα» όπως λεγόταν στην αρχαιότητα, γιατί το φυτό αυτό είχε την ιδιότητα να ξεμεθάει. Το φυτό αυτό φύεται και στα Αιγόσθενα, γύρω από το θεραπευτικό αινιγματικό ιερό του Μελάμποδα. Για τις τρελές κόρες του βασιλιά του Άργους Προίτου αλλά και τις μανιασμένες Αργίτισσες και Μεσσήνιες διεσώθη, επίσης, η πληροφορία, ότι ο Μελάμπους, τις θεράπευσε δίνοντάς τους και ελλέβορο. (Σκάρφη, τρελλόχορτο - Helleborus cyclophyllus Boiss) (φωτ. 31) & (κείμενο 1. ο ελλέβορος)
Γνώριζε πολύ καλά ότι όλες οι ασθένειες έχουν την εκκίνηση τους από τον τρόπο που σκεπτόμαστε και εν συνεχεία τη μετάδοση και έκφρασή τους στο σωματικό μέρος όπου και δεν είναι άλλο από την υλοποίηση των αρνητικά επιβαρημένων ενεργειακών δονήσεων. Γνώριζε τον τρόπο ενεργοποίησης της επίφυσης μέσω της οποίας παρέχεται ή δυνατότητα ίασης του ασθενούς.Έτσι, με λουτρά και νηστεία - τα οποία πρότεινε - για την εξωτερική και εσωτερική καθαριότητα του σώματος, επερχόταν ηρεμία των καρδιακών παλμών που έχουν σχέση με την κίνηση του αίματος και κατ’ επέκταση με την ψυχή, και μέσω των κατάλληλα επιλεγμένων θετικά ενεργοποιημένων περιοχών, όπου ήταν τα ιατρικά τους κέντρα, θεράπευε κάθε ασθένεια. Με αυτόν τον τρόπο θεράπευσε τις Αργίτισσες από τη μανία τους, τις πριγκιποπούλες του Άργους Λυσίππη και Ιφιάνασσα αλλά και το βασιλιά των Μεγάρων. Αξιοσημείωτο είναι ότι τις Προιτίδες Λυσίππη και Ιφιάνασσα, τις οποίες θεράπευσε από τις ασθένειές τους, έλουζε για αρκετές ημέρες με νερό θερμών πηγών, κοντά στους Λουσούς. (σήμερα: Ν. Ηλείας - Θερμές Πηγές Καϊάφα).
Θεράπευσε τον Ίφικλο από ψυχογενή ανικανότητα, που προήλθε απ’ το μαχαίρι του πατέρα του, Φύλακου, κατά τη διάρκεια μιας θυσίας. Ήταν σε πολύ νεαρή ηλικία γι αυτό έπρεπε να αποδείξει ότι είναι ικανός μάντης. Σ΄ αυτό βοήθησαν δυο σκουλήκια, τα οποία ενίσχυσαν τις προγνωστικές ικανότητες του. Όμηρος (Οδύσσεια, ραψωδία λ΄ 35) Ο Μελάμπους με τη βοήθεια δύο γυπαετών έμαθε την αιτία του κακού, βρήκε το μαχαίρι της θυσίας και απ’ την σκουριά του δημιούργησε το πρώτο ομοιοπαθητικό φάρμακο (σκουριά, κρασί και νερό). «…ει ξύων τον ιόν επί ημέρας δέκα Ιφίκλω δω πιείν, παίδα γεννήσειν. Ταύτα μαθών παρ᾽ αιγυπιού Μελάμπους την μεν μάχαιραν εύρε, τω δε Ιφίκλω τον ιόν ξύσας επί ημέρας δέκα δέδωκε πιείν, και παίς αυτώ Ποδάρκης εγένετο.» Απολλόδωρος (9,13)
Έφερε, επίσης, στο Άργος και στην υπόλοιπη Ελλάδα - ως ιεραπόστολος - τη λατρεία του Διόνυσου και τις οργιαστικές τελετές της φαλλοφορίας, κατά τις οποίες όλοι όσοι μετείχαν προσκυνούσαν και φιλούσαν το φαλλό του Διόνυσου. Τη συνέχεια των τελετών αυτών βρίσκουμε, σήμερα, στον Τύρναβο κατά τη διάρκεια της Αποκριάς, το γνωστό Μπουρανί αλλά και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας και του κόσμου. "Έλλησι γαρ δη Μελάμπους εστιν ο εξηγησάμενος του Διονύσου το τε όνομα και την θυσίαν και την πομπήν του φαλλού. Τον δ’ ων φαλλόν τον τωι Διονύσωι πεμπόμενον Μελάμπους εστί ο κατηγησάμενος και από τούτου μαθόντες ποιεύσιν τα ποιεύσιν Έλληνες. Τον του Διονύσου φαλλόν – το ανδρείον ούτω καλούσι μόριον οι του γέλωτος ποιηταί, και εκαλείτο γε παρά τοις Έλλησι φαλλαγώγια, η του φαλλού εορτή – προσεκύνουν μεν τούτον και κατεφίλουν οι οργιάζοντες άπαντες." Ηρόδοτος (βιβλίο β' κεφ. 48). (φωτ. 32, 33,34)
Έγινε ένδοξος για τη θεραπεία των θυγατέρων του βασιλιά της Τίρυνθας , Προίτου , οι οποίες έπασχαν από ομαδική σεξουαλική ψύχωση, υστερία, φρενίτιδα και από ένα οδυνηρό έκζεμα και το βασιλιά των Μεγάρων , Άλκαθο , που έπασχε από μελαγχολία. Για το πρώτο γεγονός μας πληροφορεί ο Ησίοδος στο ποίημά του «Μελαμπόδεια». Σε ανάμνηση του γεγονότος αυτού, κάθε χρόνο, το μήνα Βοηδρομιώνα τελούνταν στο Άργος τα Αγράνια - που ήταν αναπαράσταση των γεγονότων - και θυσίες προς τιμή του Διόνυσου. Ηρόδοτος (βιβλίο Θ' κεφ. 33).Πρέπει, επίσης, να αναφέρουμε τον αρχαιολογικό χώρο των Λουσών (κοντά στα Καλάβρυτα) όπου βρίσκεται το ιερό της Αρτέμιδος Ημερασίας το οποίο είναι σημαντικό και αποκαλυπτικό εύρημα των τελευταίων ετών. Η Άρτεμη ήταν η κατ΄ εξοχήν παρθενική θεά που περισσότερο από κάθε άλλη λατρεύτηκε στην Ελλάδα και η συγκεκριμένη τοπική επιθετική ονομασία της «Ημερασία» σημαίνει «αυτή που ημερεύει τα πάντα». Εδώ οδήγησε ο Μελάμπους τις Προιτίδες Λυσίππη και Ιφιάνασσα και τις «ημέρεψε» από τη μανία τους. Σε μεγαλύτερη ηλικία ο Μελάμπους θεράπευσε και τη μανία των γυναικών της Μεσσηνίας Απολλόδωρος (βιβλίο Α κεφ 9, 13). « …Υπέρ δε την Νώνακριν όρη τε τα καλούμενα Αροάνια και σπήλαιον εστίν εν αυτοίς. Ες τούτο αναφυγείν το σπήλαιον τας θυγατέρας τας Προίτου μανείσας λέγουσιν ας ο Μελάμπους θυσίαις τε απορρήτοις και καθαρμοίς κατήγαγεν ες χωρίον καλούμενον Λούσους…και ηκέσατο της μανίας εν Αρτέμιδος ιερώι•και απ΄εκείνου την Άρτεμιν ταύτην Ημερασίαν καλούσιν οι Κλειτόριοι…». Παυσανίας Αρκαδικά (φωτ. 35,36)
Ο ΜΕΛΑΜΠΟΥΣ ΣΕ ΒΙΒΛΙΑ, ΕΝΤΥΠΑ & ΚΕΙΜΕΝΑ…
ΜΕΛΑΜΠΟΥΣ Ο ΑΛΛΟΣ ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ Κλασσικά εικονογραφημένα (Νο 1236),Σοφία Παπαδάκη, εκδόσεις «ΑΤΛΑΝΤΙΣ-Μ.ΠΕΧΛΙΒΑΝΙΔΗΣ & ΣΙΑ» Α. Ε., σελ. 48 (φωτ. 38)
Το μυστικό του Μαυροπόδαρου, Σμαράγδα Μανταδάκη, εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ παιδικό, 2003, ISBN : 9603755869, σελ. 35
Οι ελληνικοί μύθοι – Μελάμπους Robert Graves ( βιβλίο 1. 72 σελ. 272- 278) (κείμενο 2.)
Ο ιατρομάντης Μελάμπους και το ψυχοσύμπλεγμα του Ίφικλου Η ψυχανάλυση στους προϊστορικούς χρόνους Γ. Α. Τσουκαντάς, 1955, Αθήνα, σελ.27, BL820.M39 T76 1955
Μελάμπους: ένας ψυχίατρος πριν την ψυχιατρική (Παύλος Νταφούλης - Πανεπιστήμιο Κρήτης, Φίλιππος Γκουρτζής - Πανεπιστήμιο Πατρών, Κωνσταντίνος Τρομπούκης - Πανεπιστήμιο Κρήτης trompoukis@med.uoc.gr)
Μελάμπους και Φρόιντ Λ. Δημητρίου, 1971 Χαλκίδα, σελ. 62, BL820.M39 D36 1971
……………………………………………………………………
Γραπτά κείμενα μεγάλων συγγραφέων τα οποία αναφέρονται στο Μελάμποδα:
Απολλόδωρος B 2, 2
Απολλόδωρος Α 9, 11
Απολλόδωρος Α 9, 12
Απολλόδωρος Β 4,1
Απολλόδωρος B 2, 1-2
Αθήναιος B σ. 45
Βακχυλίδης Επινίκια Ι 40-112
Διόδωρος Σικελιώτης Δ 68
Ηρόδοτος Θ 34
ΗσΙοδος Κατάλογοι γυναικών
'Ομηρος Οδύσσεια λ 281-97 και Σχολιαστές
Σέρβιος στις Εκλογές του Βιργίλιου νI 48
Παυσανίας Β 18,4
Παυσανίας Δ 36
Παυσανίας 3 Ε 5, 5
Παυσανίας Η 18, 3
Σέρβιος στις Εκλογές του Βιργίλιου νI 48
Σχολιαστής στους Νεμεονίκες του Πίνδαρου Θ 13
ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Ο ελλέβορος
είναι δηλητηριώδες φυτό, πικρό και γαλακτερό. Ανήκει στα δικοτυλήδονα βατραχοειδή. Είναι ποώδες και πολυετές, έχει ελάχιστα φύλλα, αλλά βγάζει ωραιότατα λουλούδια. Το βρίσκουμε στα ξέφωτα των ορεινών δασών, τα άνθη του έχουν χρώμα ανοιχτό κιτρινοπράσινο και εμφανίζονται νωρίς την άνοιξη, μετά το λιώσιμο των χιονιών.
Ο ελλέβορος έχει πικρή και στυφή γεύση, ενώ και μόνο η οσμή του μπορεί να προκαλέσει ναυτία και δυσφορία. Σε μεγάλη δόση προκαλεί εμετό, διάρροια, πόνους στα πεπτικά όργανα, παράλυση και τελικά το θάνατο.
Η παροιμιώδης φράση «έφαγε τον αγλέουρα», πιστεύεται ότι προέκυψε λόγω της σχετικής δυσφορίας που προκαλείται μετά από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, παρόμοιας δηλαδή μ’ αυτής που προκαλείται απ’ την χρήση του αγλέουρα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο συσχετισμός αυτός προέρχεται από την συνήθεια των Βυζαντινών να κάνουν χρήση του αγλέουρα για να προκαλέσουν τον εμετό και να ξαλαφρώσουν το στομάχι από το πολύ φαγητό.
Ο αγλέουρας (συναντάται και ως «αγλέορας», «αγκλέορας» και «αγκλέουρας») ετυμολογικά αποτελεί παραφθορά τού αρχαιοελληνικού «ελλέβορος» (ελλέβορος > ελλέβορας > αλλέβουρας > αλλέουρας > αγλέουρας) που αποτελεί και την επιστημονική του ονομασία (στην καθομιλουμένη λέγεται «γαλατσίδα», ενώ άλλες κοινές ονομασίες του είναι «σκάρφι», «κάρπη», «καρπί» κ.ά). Από τα ένδεκα είδη ελλέβορου που υπάρχουν σε όλη την Ευρώπη, στην Ελλάδα φυτρώνει μόνο ο «ελλέβορος ο κυκλόφυλλος» (Helleborus cyclophyllus)
Όπως τα περισσότερα δηλητήρια, χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς, αν και σήμερα έχει περιορισμένη χρήση. Το έδιναν οι πρακτικοί γιατροί (σε σκόνη ή επίθεμα) για δερματικές παθήσεις, επιληψία, μελαγχολία και για…μανιακές καταστάσεις. Τη χρήση του την είχαν επινοήσει και οι αρχαίοι Έλληνες. Ο μάντης Μελάμπους παρατήρησε ότι οι κατσίκες που έτρωγαν από αυτό το φυτό, γινόντουσαν πολύ ήσυχες. Ο Μελάμπους τόλμησε να χρησιμοποιήσει το φυτό και στην κόρη του Πρωτέα, που έπασχε από μανία αθεράπευτη και το αποτέλεσμα ήταν να γίνει καλά. Από τότε, μάλιστα, έμεινε στους αρχαίους η φράση: «δείται ελλεβόρoυ», δηλαδή κάτι παρόμοιο με το δικό μας: «είναι για δέσιμο». Με το φυτό αυτό, σύμφωνα με τον μύθο, ο Μελάμπους θεράπευσε και τις κόρες του βασιλιά του Άργους Προίτου (Προιτίδες), που είχαν πάθει παράκρουση και νόμιζαν πως ήταν αγελάδες. Oι πηγές μάς πληροφορούν ότι οι αρχαίοι ρήτορες έτρωγαν μικρές ποσότητες του φυτού για την τόνωση της μνήμης τους κατά τη διάρκεια της ομιλίας τους, εξ ου και η έκφραση «ελλεβορίζειν».
ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Robert Graves ( βιβλίο 1. 72 σελ. 272- 278)
Οι ελληνικοί μύθοι – Μελάμπους
Ο αδελφός του Βίας, που ο Μελάμπους τού ήταν βαθιά αφοσιωμένος, ερωτεύτηκε την εξαδέλφη τους Πηρώ αλλά ήταν τόσοι πολλοί οι μνηστήρες πού έρχονταν να ζητήσουν το χέρι της, ώστε ο πατέρας της Νηλεύς την υποσχέθηκε στον άνθρωπο πού θα κατόρθωνε να πάρει από τη Φυλάκη τα γελάδια του βασιλιά Φύλακου.
Ο Φύλακος εκτιμούσε αυτά τα γελάδια πάνω από καθετί στον κόσμο, με εξαίρεση το μοναχογιό του Ίφικλο, ο οποίος τα φύλαγε ο ίδιος με τη βοήθεια ενός απλησίαστου σκύλου που δεν κοιμόταν ποτέ.
Ο Μελάμπους τώρα είχε την ικανότητα να καταλαβαίνει τη γλώσσα των πουλιών, επειδή κάτι φιδόπουλα τού είχαν από ευγνωμοσύνη γλείψει και καθαρίσει τα αφτιά• τα είχε σώσει από βέβαιο θάνατο στα χέρια των υπηρετών του και είχε χαρίσει στους σκοτωμένους γονείς τους ευλαβική ταφή. Επιπλέον, ο Απόλλων, που ο Μελάμ-πους τον είχε συναντήσει κάποια μέρα στις όχθες του ποταμού Αλφειού, τον είχε διδάξει να προφητεύει από τα σπλάχνα των θυσιασμένων ζώων. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Μελάμπους είχε μάθει ότι τα γελάδια θα δίνονταν δώρο σε όποιον επιχειρούσε να τα κλέψει, αν και μόνο αφού θα έμενε φυλακισμένος για ένα χρόνο ακριβώς. Καθώς λοιπόν ο Βίας ήταν απελπισμένος, ο Μελάμπους αποφάσισε να επισκεφτεί το στάβλο του Φύλακου μέσα στα άγρια μεσάνυχτα αλλά μόλις άπλωσε το χέρι του σε μια αγελάδα, ο σκύλος τού δάγκωσε το πόδι, και ο Φύλακος πετάχτηκε από το αχυρόστρωμά του και τον οδήγησε στη φυλακή. Εννοείται ότι ο Μελάμπους τα περίμενε όλα αυτά.
Την παραμονή της λήξης της ετήσιας φυλάκισης του, τη νύχτα, ο Μελάμπους άκουσε δύο σκουλήκια που συζητούσαν στην άκρη ενός δοκαριού χωμένου στον τοίχο πάνω από το κεφάλι του. Το ένα σκουλήκι ρώτησε αναστενάζοντας αποσταμένο :
- Πόσες μέρες ροκάνισμα έχουμε ακόμη, αδελφέ μου; Το άλλο σκουλήκι, με το στόμα μπουκωμένο ξυλόσκονη, απάντησε: .
- Καλά , προχωράμε. Το δοκάρι θα καταρρεύσει αύριο τα χαράματα, αν δε χασομερήσουμε με μάταιο κουβεντολόι.
Ο Μελάμπους ξεφώνισε ευθύς:
- Φύλακε, σε παρακαλώ πήγαινε με σε άλλο κελί !
Ο Φύλακος, αν και γέλασε με τους λόγους που πρόβαλε ο Μελάμπους, δεν του το αρνήθηκε. Όταν το δοκάρι κατέρρευσε κανονικά και σκότωσε μια από τις γυναίκες πού βοηθούσαν να μεταφερθεί το κρεβάτι, ο Φύλακος έμεινε κατάπληκτος με τις προγνωστικές ικανότητες του Μελάμποδα.
- Θα σου χαρίσω και την ελευθερία σου και τα γελάδια, του είπε, αν μου γιατρέψεις τον γιο μου τον Ιφικλο από την ανικανότητα.
Ο Μελάμπους δέχτηκε. Άρχισε τη δουλειά θυσιά¬ζοντας δύο ταύρους στον Απόλλωνα, και αφού έκαψε τα μηριαία οστά με το λίπος, άφησε τα απομεινάρια των ζώων στο βωμό. Σε λίγο κατέβηκαν από ψηλά δύο γύπες, και ο ένας παρατήρησε στον άλλο:
- Είναι κάμποσα χρόνια πού ήρθαμε εδώ για τελευταία φορά - ήταν τότε όπου ο Φύλακος μουνούχιζε κριάρια και είχαμε κι εμείς τα τυχερά μας.
- Το θυμάμαι καλά, είπε ο άλλος γύπας . Ο Ίφικλος, πού ήταν ακόμη τότε παιδί, είδε τον πατέρα του να πηγαίνει προς το μέρος του κρατώντας το μαχαίρι που έσταζε αίμα, και τρομοκρατήθηκε. Φοβήθηκε, φαίνεται, μήπως ο πατέρας του τον ευνουχίσει κι αυτόν, γιατί φώναζε με όλη τη δύναμη της φωνής του . Ο Φύλακος κάρφωσε το μαχαίρι σ' αυτή την Ιερή άγριαπιδιά εκεί πέρα, για ασφάλεια, και έτρεξε να παρηγορήσει τον Ίφικλο. Αυτός ο φόβος εξηγεί την ανικανότητα του Ίφικλου. Κοίτα, ο Φύλακος ξέχασε να ξαναπάρει το μαχαίρι ! Εκεί βρίσκεται ακόμη, καρφωμένο στο δέντρο, αλλά η φλούδα μεγάλωσε και του έκρυψε τη λάμα, και μόνο η άκρη από τη λαβή του φαίνεται.
- Σ' αυτή την περίπτωση παρατήρησε ο πρώτος γύπας το φάρμακο για την ανικανότητα του Ίφικλου είναι να τραβήξουμε το μαχαίρι, να ξύσουμε τη σκουριά που έμεινε από το αίμα του κριαριού, και να τη δώσουμε στον Ίφικλο, ανακατεμένη με νερό και κρασί, να πίνει κάθε μέρα επί δέκα μέρες.
- Συμφωνώ, είπε ο άλλος γύπας. Ποιος όμως θα είναι τόσο έξυπνος όσο εμείς ώστε να του κόψει να δώσει τέτοιο φάρμακο;
Έτσι ο Μελάμπους κατόρθωσε να θεραπεύσει τον Ίφικλο, ο οποίος δεν άργησε να αποκτήσει γιο που ονομά¬στηκε Ποδάρκης και έχοντας κερδίσει ο Μελάμπους πρώτα τα γελάδια και μετά την Πηρώ, την παρουσίασε, παρθένα ακόμη, στο γεμάτο ευγνωμοσύνη αδελφό του Βίαντα .
Ο Προίτος τώρα, γιος του Άβαντα, συμβασιλιάς της Αργολίδας μαζί με τον Ακρίσιο, είχε παντρευτεί τη Σθενέβοια, που του είχε κάνει τρεις κόρες ονομαζόμενες Λυσίππη , Ιφινόη και Ιφιάνασσα - μερικοί ωστόσο ονομά¬ζουν τις δύο νεότερες Ιππονόη και Κυριάνασσα. Είτε επειδή είχαν προσβάλει το Διόνυσο είτε επειδή είχαν προσβάλει την Ήρα, με την υπερβολική κλίση τους στις ερωτοδουλειές, είτε επειδή είχαν κλέψει χρυσάφι από το άγαλμά της στην Τίρυνθα, την πρωτεύουσα του πατέρα τους, οι κόρες του Προίτου προσβλήθηκαν και οι τρεις από θεϊκή μανία, και περιφέρονταν έξαλλες εδώ κι εκεί στα βουνά, σαν αγελάδες που τις έχει τσιμπήσει η μύγα, όπου συμπεριφέρονταν με τρόπο εντελώς αχαλίνωτο και ρίχνονταν στους ταξιδιώτες.
Ο Μελάμπους, όταν έμαθε τα νέα, πήγε στην Τίρυνθα και προσφέρθηκε να τις θεραπεύσει, με τον όρο ότι ο Προιτος θα του κατέβαλλε για αμοιβή το ένα τρίτο του βα¬σιλείου του.
- Είσαι πολύ ακριβός, του είπε ο Προιτος και ο Με¬λάμπους έκανε στην άκρη.
Ύστερα, η τρέλα εξαπλώθηκε στις γυναίκες του Αρ¬γους, πάρα πολλές από τις οποίες σκότωσαν τα παιδιά τους, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και έφυγαν μαινόμενες να ενωθούν με τις τρεις θυγατέρες του Προίτου, και έτσι καvέvας δρόμος δεν ήταν ασφαλής, και τα πρόβατα και τα γελάδια γνώριζαν βαριές απώλειες επειδή οι έξαλλες γυναίκες τα σπάραζαν και τα καταβρόχθιζαν ωμά. Οπότε ο Προίτος έστειλε, βιαστικά, και κάλεσε το Μελάμποδα για να του πει ότι δέχεται τους όρους του.
- Όχι, όχι, είπε ο Μελάμπους. Όπως αυξήθηκε η αρρώστια, έτσι αυξήθηκε και η αμοιβή μου! Δώσε μου το ένα τρίτο του βασιλείου σου και άλλο ένα τρίτο στον αδελφό μου το Βίαντα, και αναλαμβάνω να σε γλιτώσω απ’ αυτή τη συμφορά. Αν αρνηθείς, δεν πρόκειται να μείνει ούτε μια Αργίτισσα στο σπίτι της.
Ο Προίτος δέχτηκε και ο Μελάμπους τον συμβούλεψε: - Τάξε είκοσι κόκκινα βόδια στον Ήλιο - θα σου πω εγώ τι να πεις - και όλα θα πάνε καλά.
Ο Προίτος έταξε όπως έπρεπε τα βόδια στον Ήλιο, με τον όρο ότι οι κόρες του και οι συντρόφισσές τους θα γιατρεύονταν και ο Ήλιος, που βλέπει τα πάντα, υποσχέθηκε ευθύς στην Άρτεμη να της δώσει τα ονόματα ορισμένων βασιλιάδων που είχαν παραλείψει τις θυσίες που της όφειλαν, με τον όρο ότι αυτή από την πλευρά της θα έπειθε τηv Ήρα να ανακαλέσει την κατάρα που είχε ρίξει στις Αργίτισσες . Η Άρτεμις τώρα είχε πρόσφατα κυνηγήσει και θανατώσει τη Νύμφη Καλλιστώ για το χατίρι της Ήρας, κι έτσι δε δυσκολεύτηκε να τηρήσει τις υποχρεώσεις που της επέβαλλε η συμφωνία. Έτσι γίνοvται οι δουλειές στον ουρανό, όπως και στη γη: το 'να χέρι νίβει τ' άλλο ...
Τότε ο Μελάμπους, βοηθούμενος από τον Βίαντα και από μια επίλεκτη συντροφιά γεροδεμένους νεαρούς, κατέβασε το άτακτο πλήθος των γυναικών από τα βουνά στη Σικυώνα, όπου η τρέλα τους τις εγκατέλειψε, και ύστερα τις εξάγνισε βουτώντας τες σε καθαγιασμένη πηγή δίνοντάς τους, επίσης, γάλα από κατσίκα που είχε φάει ελλέβορο. Καθώς όμως δε βρήκαν τις κόρες του Προίτου ανάμεσα σ' αυτή τη σύναξη, ο Μελάμπους και ο ΒΙας ξεκίνησαν πάλι και τις κυνήγησαν και τις τρεις ως τους Λούσους της Αρκαδίας, όπου οι κοπέλες κατέφυγαν σε σπήλαιο που έβλεπε πάνω από τον ποταμό Στύγα. Εκεί η Λυσίππη και η Ιφιάνασσα ξαναβρήκαν τα λογικά τους και εξαγνίστηκαν στο ιερό της Αρτέμιδας Ημερασίας. Αλλά η Ιφινόη είχε πεθάνει καθοδόν.
Ύστερα ο Μελάμπους παντρεύτηκε την Ιφιάνασσα, (ο Robert Graves αναφέρει τις νύμφες ανάποδα) ο Βίας (που η σύζυγός του Πηρώ είχε πεθάνει πρόσφατα) παντρεύτηκε τη Λυσίππη, και ο Προίτος τους αντάμειψε και τους δυο σύμφωνα με την υπόσχεσή του. Κι έτσι τα δυο αδέλφια, Βίας και Μελάμπους, κυβέρνησαν την Τίρυνθα.
ΠΗΓΗhttps://www.facebook.com/media/set/?set=a.571324959547205.1073741833.547681325244902&type=3
ΠΗΓΗhttp://argolikivivliothiki.gr/2010/04/01/%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF-%CE%B1%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CE%B1/
ΠΗΓΗhttp://ellas2.wordpress.com/2010/01/28/%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CF%80%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%BF%CF%82-%CF%88%CF%85%CF%87%CE%AF%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%82/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου