Η ΜΑΧΗ ΣΤΙΣ ΚΥΝΟΣ ΚΕΦΑΛΕΣ: Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Η ΜΑΧΗ ΣΤΙΣ ΚΥΝΟΣ ΚΕΦΑΛΕΣ: Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΡΩΜΑΪΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Ιούνιος του –197. Στους Θεσσαλικούς λόφους, τους ονομαζόμενους την εποχήν εκείνην «Κυνός Κεφαλές», το σημερινόν Μαυροβούνι της περιοχής Φαρσάλων, και στις υπόριές τους, γράφεται με το αίμα των Ελλήνων η αρχή του δράματος της υποδουλώσεως της Ελλάδος στους Ρωμαίους. 


Ιστορικόν γεγονός καταλυτικής σημασίας διά τα γεγονότα, τα οποία επηκολούθησαν, η συγκεκριμένη μάχη, είναι αναγκαίον, ιδιαίτερα σήμερον, να μελετηθεί από όλους μας, διά να συνειδητοποιήσουμεν επί τέλους, ότι η βασική αιτία όλων μας των δεινών δεν είναι άλλη από την διχόνοιαν και την διαμάχην μεταξύ μας!

Και τούτο διότι την μάχην αυτήν δεν την εκέρδισαν οι Ρωμαίοι μόνον με την πολεμικήν τους υπεροπλίαν και τον άριστον στρατηγικόν τους σχεδιασμόν, αλλά πρωτίστως με την καταλυτικήν συμβολήν των Ελλήνων συμμάχων τους, της Αιτωλικής Συμπολιτείας, και όσων εκ των υστέρων κατάφεραν να πείσουν, οι οποίοι στάθηκαν οι αίτιοι της Ρωμαϊκής διείσδυσης και τελικώς της επιβολής της κυριαρχίας τους στην Ελλάδαν.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχήν:

Στα τέλη του –3ου αιώνος, η Ελλάς σπαράσσεται από αλλεπάλληλες εμφύλιες συρράξεις. Κυρίαρχοι αντίπαλοι σε αυτές ευρίσκονται από την μίαν η Αιτωλική Συμπολιτεία και οι Έλληνες σύμμαχοί της και από την άλλην το Βασίλειον της Μακεδονίας και όσοι άλλοι Έλληνες συνασπίζονται μαζί του. Το έτος –211, οι Αιτωλοί, αναζητώντας στηρίγματα εναντίων των Μακεδόνων του Φιλίππου Ε΄, συνάπτουν συμμαχίαν με τους Ρωμαίους. Εκείνα όμως τα έτη οι Ρωμαίοι ήσαν απησχολημένοι με τον δεύτερόν τους πόλεμον εναντίον των Καρχηδονίων στην Σικελίαν και την Βόρειον Αφρικήν και έτσι δεν είχαν την δυνατότητα να βοηθήσουν αποτελεσματικά τους Αιτωλούς. Έτσι το –206, η Αιτωλική Συμπολιτεία, ηττηθείσα από τους Μακεδόνες, αναγκάζεται να συνθηκολογήσει και να τερματίσει τον Πρώτον Μακεδονικόν πόλεμον.

Το έτος –202, οι Ρωμαίοι τερματίζοντας επιτυχώς τις επιχειρήσεις τους εναντίον των Καρχηδονίων στην Αφρικήν, με την συντριπτική νίκην του Σκιπίωνος του «Αφρικανού» επί των δυνάμεων του Αννίβα στην Ζάμα και εξασφαλιζόμενοι από τις διαρκείς παρενοχλήσεις των Καρχηδονίων, έστρεψαν το κατακτητικόν τους βλέμμα προς τα Ελληνικά εδάφη. Η συμμαχία τους με τους Αιτωλούς εναντίον του Φιλίππου Ε΄, τους έδωσε το πρόσχημα και την αφορμήν, την οποίαν επιζητούσαν.

Στρεφόμενοι κατά πρώτον εναντίον του ισχυρότερου κοντινού βασιλείου, το οποίον εμπόδιζεν τα κατακτητικά τους σχέδια, κήρυξαν το –200 τον πόλεμον στον Φίλιππο Ε΄, μη λησμονώντας την συμμαχίαν του με τον Αννίβαν και ανταποκρινόμενοι ευχαρίστως στο κάλεσμα των Αιτωλών, αλλά και των Ροδίων, των Αθηναίων και των Ελλήνων της Περγάμου. Μέχρι το θέρος του –197, οι Ρωμαϊκές λεγεώνες του στρατηγού Τίτου Κόϊντου Φλαμινίνου, συγκρούονταν με τον Μακεδονικό στρατό του Φιλίππου Ε΄, χωρίς κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Στο διάστημα όμως αυτό, ο Ρωμαίος στρατηγός, γνωρίζοντας ο ίδιος την Ελληνικήν νοοτροπίαν και ομιλώντας πολύ καλά την Ελληνικήν γλώσσαν, εφήρμοσε με επιτυχίαν την τακτικήν του «διαίρει και βασίλευε», προκειμένου να στερήσει από τον Μακεδόνα βασιλέα την υποστήριξιν των άλλων Ελλήνων συμμάχων του. Οι Ελληνικές πόλεις έπεσαν στην παγίδα των ωραίων λόγων και υποσχέσεών του, περί πλήρους ανεξαρτησίας των, αν εγκατέλειπαν τους Μακεδόνες και τον βοηθούσαν ή έμεναν αμέτοχοι στην εξελισσομένην σύρραξιν. Η μία μετά την άλλην αποχωρούσαν από τον συνασπισμόν του Φιλίππου Ε΄, μη μπορώντας να εννοήσουν, ότι αποκοπτόμενες από την ισχύν της ισχυρής Μακεδονίας και αυτήν αδυνάτιζαν, αλλά και οι ίδιες γινόνταν εύκολη λεία στα μελλοντικά σχέδια των Ρωμαίων.

Ο Μακεδόνας βασιλεύς έμεινεν έτσι με μόνους συμμάχους, εκτός των Θεσσαλών και των Θρακών, τους πιστούς Ακαρνάνες, οι οποίοι πατροπαράδοτα ποτέ δεν εγκατέλειπαν τους συμμάχους τους, ακόμη και αν απειλούνταν οι ίδιοι με ολοκληρωτικήν καταστροφήν, θεωρώντας την συμμαχίαν ιερότερην και από το πλέον ζωτικόν τους συμφέρον !!

Μέχρι και ο Αντίοχος Γ΄, ο βασιλεύς της Συρίας, του οποίου η δύναμις ήταν σημαντική και είχεν υποσχεθεί βοήθεια στον Φίλιππο Ε΄, δεν τήρησεν την υπόσχεσίν του, πειθόμενος σε αυτήν την στάσιν με ανταλλάγματα από τους Ρωμαίους! Οι Ρωμαίοι, δεν θα μπορούσαν να ελπίζουν σε καλύτερη τύχη!! Οι Έλληνες, τυφλωμένοι από τα πάθη, την διχόνοια και τα μίση, τα οποία είχαν συσσωρευτεί από τους συνεχείς εμφυλίους πολέμους, άνοιγαν μόνοι τους, χωρίς να το αντιλαμβάνονται, τον δρόμον της καταστροφής των!!

Τον Ιούνιον του –197, ο Τίτος Κόϊντος Φλαμινίνος, ξεκίνησεν από την Θήβαν διά να συναντήσει τον αντίπαλόν του στην περιοχήν της Θεσσαλίας, έχοντας δύναμιν 34.000 ανδρών, Ρωμαίων και Ελλήνων και ενός τμήματος ελεφάντων. Μεταξύ των δυνάμεών του αυτών διακρινόταν το ιππικόν των Αιτωλών υπό την αρχηγίαν των στρατηγών του Ευπολέμου και Αρχεδάμου. Στην δύναμιν αυτήν, ο Φίλιππος Ε΄ είχε να αντιτάξει την Μακεδονικήν Φάλαγγα, αποτελούμενη από 16.000 σαρισσοφόρους οπλίτες, 7.500 πεζούς οπλίτες Μακεδόνες, Θράκες και Ακαρνάνες και 2.000 ιππείς Θεσσαλούς και Μακεδόνες. Η πρώτη επαφή των προφυλακών των δύο στρατών έγινε στην περιοχή των Φερών, με συνεχείς ακρβολισμούς ιππέων και ελαφρώς οπλισμένων πεζών, χωρίς κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα.

Την επομένην ημέραν, οι δύο αντίπαλοι μετεκίνησαν τα στρατόπεδά τους, κρίνοντας ότι η προηγούμενη τοποθεσία δεν ήταν κατάλληλη διά την ανάπτυξιν των στρατευμάτων τους και ο Φίλιππος μετακινήθηκε προς την Σκοτούσσαν, με σκοπόν να εφοδιάσει τον στρατόν του από την πόλιν, πριν καταλάβει καταλληλότερες θέσεις. Αλλά ο Τίτος Φλαμινίνος, υποπτευθείς τον σκοπόν του αντιπάλου του, κινήθηκε παράλληλα προς αυτόν και πρόλαβε να καταστρέψει τον σιτοβολώνα της Σκοτούσσας. Οι δύο στρατοί συνέχισαν την πορείαν τους και χωρίς να έχουν οπτικήν επαφήν μεταξύ τους, αλλάζοντας συνεχώς θέσεις ευρέθησαν την τρίτην ημέραν στρατοπεδευμένοι, ο μεν Φίλιππος στο Μελάμβιον της Σκοτουσσαίας, ο δε Τίτος Φλαμινίνος στο Θετίδιον της Φαρσαλίας, χωρίς να γνωρίζουν ο ένας την θέσιν του άλλου.

Ο Φίλιππος, βιαζόμενος να καταλάβει κατάλληλες θέσεις, προχώρησεν προς τα υψώματα των Κυνός Κεφαλών. Επειδή όμως η δυνατή βροχή, η οποία έπεσεν, η νεφοσκεπής σκοτεινή ημέρα και η ομίχλη, η οποία απέκλειε την ορατότητα, καθιστούσαν την πορείαν του προβληματικήν, κατασκεύασε χαράκωμα, κοντά στους λόφους, τοποθετώντας εκεί τον στρατόν του και εξαπέστειλε την εφεδρείαν με διαταγήν να ανέλθει στις κορυφές των λόφων. Εξ άλλου ο Τίτος Φλαμινίνος, ο οποίος εξακολουθούσε να μην γνωρίζει πού ευρισκόταν ο αντίπαλός του, έστειλε δέκα ουλαμούς ιππέων και χιλίους ελαφρώς οπλισμένους, να διατρέξουν και να εξερευνήσουν την περιοχήν. Αυτοί προχωρώντας προς τα υψώματα, έπεσαν χωρίς να το καταλάβουν επάνω στις εφεδρείες των Μακεδόνων. Στην συμπλοκήν, την οποίαν επακολούθησε, οι Μακεδόνες επικράτησαν των αντιπάλων τους, αναγκάζοντας τον Τίτον Φλαμινίνον να στείλει προς βοήθειάν τους, 500 ιππείς και 2.000 πεζούς Αιτωλούς, οδηγούμενους από τους αρχηγούς των Αρχέδαμον και Ευπόλεμον. Οι εφεδρείες αυτές ανακούφισαν τους πιεζόμενους Ρωμαίους και ανάγκασαν τον Φίλιππον εσπευσμένα να ρίξει στην μάχην τους φαλαγγίτες του, χωρίς να έχει ολοκληρώσει ακόμη την ανάπτυξιν της παρατάξεώς του. Επίσης έστειλε προς βοήθειαν των μαχομένων στις κορυφές των λόφων το Θεσσαλικόν και το Μακεδονικόν ιππικόν, υπό τον Ηρακλείδην και τον Λέοντα.

Το δεξί κέρας της παράταξης των Μακεδόνων, το οποίον κατελάμβανε η Μακεδονική φάλαγξ, ανέτρεψεν το Ρωμαϊκόν πεζικόν, το οποίον όμως υποχωρούσε συντεταγμένα. Στην εσπευσμένην όμως επίθεσιν των Μακεδόνων, δημιουργήθηκε ρήγμα μεταξύ των δύο άκρων της παρατάξεώς των. Ο Τίτος Φλαμινίνος επετέθη με τους ελέφαντές του και το δεξιόν της παρατάξεώς του, στο ασύντακτον αριστερόν τμήμα των Μακεδόνων, το οποίον κατέβαινε από τους λόφους σε σχηματισμούς πορείας και το διέσπασε.

Από το άνοιγμα το οποίον εδημιουργήθη, τμήματα του ρωμαϊκού στρατού, από εκείνα, τα οποία επετέθησαν στους ασύντακτους Μακεδόνες, βρέθηκαν στα νώτα της Μακεδονικής φάλαγγος, η οποία μέχρι τότε προχωρούσε νικηφόρα, αλλά απεκόπηκε από το υπόλοιπον στράτευμα. Το γεγονός αυτό απέβη μοιραίον, διά την εξέλιξιν της μάχης, επειδή ήταν αδύνατον εις τους άνδρες της φάλαγγος να κάνουν μεταβολήν και να αντιμετωπίσουν τους εχθρούς σε δύο μέτωπα. Η μάχη έληξεν με την μεγάλην σφαγήν των στρατιωτών του Φιλίππου από τους Ρωμαίους και τους συμμάχους των Έλληνες, και την κατάληψιν και διαρπαγήν του Μακεδονικού χαρακώματος. Ο Φίλιππος με όσον στράτευμα κατάφερε να διασωθεί, απεχώρησε προς τα Τέμπη, ενώ ο Τίτος Φλαμινίνος, αφού οι στρατιώτες του και οι Αιτωλοί, απεγύμνωσαν τους νεκρούς και λαφυραγώγησαν το στρατόπεδο των Μακεδόνων, συνεκέντρωσε τους αιχμαλώτους και τα λάφυρα και κατευθύνθηκε νικητής προς την Λάρισσαν.

Κατά τον ιστορικόν μας, Πολύβιον τον Μεγαλοπολίτην, 8.000 Έλληνες Μακεδόνες, έχασαν την ζωήν τους και έβαψαν με το αίμα τους το Θεσσαλικόν χώμα, στην πολύνεκρην αυτήν μάχην. Επίσης αυτοί οι οποίοι αιχμαλωτίσθηκαν, δεν ήταν λιγότεροι από 5.000!
Από τους Ρωμαίους και τους συμμάχους των, εφονεύθησαν κατά την μάχην περίπου 700 άνδρες. (Πολυβίου Ιστορία, βιβλίον ΙΗ΄).

Με αυτόν τον μεγάλον φόρον αίματος των Ελλήνων, άνοιξεν οριστικά η αυλαία του δράματος της υποδουλώσεως της Ελλάδος στους Ρωμαίους. Τα γεγονότα, τα οποία επακολούθησαν, δεν μπορούσαν να έχουν άλλην κατάληξιν, εφ’ όσον οι Ρωμαίοι, είχαν στις τάξεις τους Έλληνες, οι οποίοι εμάχοντο εναντίον Ελλήνων!! Διότι οι Έλληνες, μόνον από Έλληνες μπορούσαν να ηττηθούν!! Όταν τελικώς εννόησαν το μέγεθος της ευθύνης των, ήταν πλέον αργά. Είχαν εξαντλήσει τις δυνάμεις των στην αλληλοσφαγήν και δεν είχαν ικανές εφεδρείες να αντισταθούν στον κατακτητή! Και αυτοί, οι οποίοι από την πρώτη στιγμή επολέμησαν τον Ρωμαίον εισβολέα και εκείνοι οι οποίοι τον βοήθησαν να εδραιωθεί στην Πατρίδαν μας, έχασαν την ελευθερίαν τους και έγιναν υποτελείς του.

Ας δεχθούμε λοιπόν την διδαχήν της πλούσιας Ιστορίας μας και ας συνειδητοποιήσουμεν, ότι ο μοναδικός επικίνδυνος εχθρός μας είναι η Διχόνοια και η Διάσπαση! Αν δεν ομονοήσουμεν, και δεν συνασπισθούμε γύρω από την κοινήν Ελληνικήν υπόθεσιν, η οποία υπερβαίνει τα ατομικά μας πάθη και τις προσωπικές μας επιδιώξεις, ειδικά στις δύσκολες συνθήκες τις οποίες διέρχεται η Πατρίς μας σήμερον, η Ιστορία συνεχώς θα μας επιφυλάσσει τα ίδια δυσάρεστα αποτελέσματα!!

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΡΟΣΟΣ
(ΜΕΓΙΣΤΙΑΣ).


Basilis Drosos‎