Απο την Ασία στην Ελλάδα και στην ΙσπανίαΣύμφωνα με παράδοση ζωντανή ως τώρα, η φυλή Βενιαμίν λόγω μιας γυναίκας, ήρθε σε σύγκρουση με τις άλλες του Ισραήλ. Η διένεξη υπήρξε οξύτατη, με αποτέλεσμα πολλοί από τη φυλή του Βενιαμίν να φύγουν σε άλλη χώρα. Κατά την παράδοση πάντα, η χώρα αυτή ήταν, κατά βάση, η Ελλάδα, η Πελοπόννησος ειδικά, όπου η παρουσία των Εβραίων από τα αρχαία χρόνια, μνημονεύεται από ιστορικούς, λόγιους ραβίνους αλλά και από ταφικές εβραϊκές επιγραφές. Η ύπαρξή τους εκεί χρονολογείται από την εποχή του Σέλευκου Νικάρονου της Συρίας, το 300 π. Χ. Η πρώτη μνεία εβραϊκού στοιχείου στην Ελλάδα χρονολογείται το 300-250 π.Χ σε επιγραφή του Ωρωπού, η οποία αναφέρεται σε έναν Εβραίο δούλο ονόματι Μόσχον Μοσχίωνος, αν και μέρος των φυγάδων πήγε ακόμη δυτικότερα, στην Ισπανία.
Παραμονή στην Ισπανία
Οπως και να είναι, οι Εβραίοι της Ισπανίας φαίνεται πως βρίσκονται εκεί τουλάχιστον από τα τέλη της αρχαιότητας. Η από τους Αραβες κατάκτηση της Ισπανίας πάντως είναι σαφές πως δραστικώς επηρέασε την όλη κατάστασή τους. Πράγματι, ολοκληρώθηκε τότε η στροφή τους από κοινωνία με χαρακτηριστικά αγροτικά σε κοινωνία των πόλεων· και αυτό με τη σειρά του είχε συνέπεια άλλο γεγονός σπουδαίο, το «μπόλιασμα» δηλαδή της εβραϊκής θρησκείας με τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων. Με άλλα λόγια, οι Εβραίοι της Ισπανίας προσπάθησαν ό,τι και οι χριστιανοί αλλά και οι μουσουλμάνοι, τη σύζευξη δηλαδή της πίστης με τη φιλοσοφία.
Πολλά έχουν γραφεί για το θέμα αυτό, αλλά παρά τις σχετικές δημοσιεύσεις δεν έχει γίνει ακόμη ευρέως αντιληπτό εκείνο που παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον οι ψυχολογικοί παράγοντες που ώθησαν τους μεγάλους εβραίους στοχαστές στη μελέτη των αρχαίων Ελλήνων. Οπωσδήποτε, η συμβολή των στοχαστών αυτών στην ανθρώπινη διανόηση γενικώς υπήρξε σπουδαία και γόνιμη, αλλά κατά πόσον το συγκεκριμένο «πάντρεμα» της πίστης με τη φιλοσοφία υπήρξε σταθερό και ευτυχές αποτελεί ερώτημα η συστηματική προσέγγιση του οποίου, δυστυχώς, δεν έχει καν αρχίσει. Και βέβαια στο επίκεντρο των σχετικών ιδεολογικών ζυμώσεων βρέθηκε η μικρή Χερόνα, που από τον Μεσαίωνα δεν έχει πάψει να θεωρείται ιερή πόλη ολόκληρου του εβραϊκού κόσμου.
Απο την Ισπανία στην Ελλάδα
Το τέλος του Μεσαίωνα πάντως επέφερε τραγικές, ως γνωστόν, εξελίξεις για τους Εβραίους της Ισπανίας. Το 1492, πράγματι, διώχτηκαν από τη χώρα· και το γεγονός αυτό έχει σημασία για μας τους Ελληνες, διότι σημαντικός αριθμός τους ήρθε και εγκαταστάθηκε εδώ, στη Θεσσαλονίκη ιδίως, μα και αλλού. Η πλειονότητα των Ελλήνων Εβραίων είναι Σεφαραδίτες, των οποίων οι πρόγονοι είχαν εκδιωχθεί από την Ισπανία το 1492. Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη. Η παραδοσιακή γλώσσα των Ελλήνων Σεφαραδιτών ήταν η Ισπανοεβραϊκή ή Λαντίνο και η κοινότητά τους αποτελούσε, μέχρι το Ολοκαύτωμα*, «μοναδικό μείγμα οθωμανικής, βαλκανικής και ισπανικής επιρροής».
Ετσι εξηγείται και το γεγονός ότι στην Ελλάδα παραδοσιακή γλώσσα της πλειονότητας των Εβραίων ήταν τα ισπανικά.
Γιατί όμως έφυγαν από την Ισπανία; Ο διωγμός τους υπήρξε αυθόρμητη βασιλική πρωτοβουλία ή μήπως ήταν καρπός τάσεων που από καιρό αναπτύσσονταν σε λαϊκά ιδίως στρώματα; Και το σπουδαιότερο: Τι έγιναν όσοι κατόρθωσαν να μην φύγουν και παρέμειναν στην Ισπανία; Σε ποιο βαθμό και πώς επιβίωσαν;
Αλλά βέβαια όσον αφορά τα ερωτήματα αυτά η έρευνα δεν έχει πει ακόμη την τελευταία της λέξη.
Δυστυχώς, η ιστορία αποτελεί πεδίο λιγότερο γνωστό από όσο γενικώς πιστεύεται και συνεπώς κάθε καλόπιστη συμβολή στη γνώση δεν μπορεί παρά να είναι ευπρόσδεκτη.
...και οι γενοκτονίες
*Στις 21 Νοεμβρίου 2003 η ελληνική Κυβέρνηση, διά του Υφυπουργού Εσωτερικών, ανακήρυξε την 27η Ιανουαρίου «Ημέρα μνήμης των Ελλήνων Εβραίων μαρτύρων και ηρώων του Ολοκαυτώματος» στη χώρα και εξέφρασε την αφοσίωσή της στη συνεργασία όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως καταγωγής.
Σε διεθνές επίπεδο μέχρι σήμερα την γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου έχει αναγνωρίσει η Ελλάδα, η Βουλή των Αντιπροσώπων της Κυπριακής Δημοκρατίας, ψηφίσματα υιοθέτησης της ημέρας μνήμης έχουν εκδώσει οι πολιτείες της Νέας Υόρκης και της Νέας Υερσέης των ΗΠΑ, ενώ την υπόθεση έχει απασχολήσει το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ , και τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη.
Αλλά υπάρχει και το άλλο περίεργο φαινόμενο: οι σύγχρονοι "αναμορφωτές" της Ελληνικής παιδείας υποβιβάζουν την γενοκτονία των Αρμενίων σε "συνηθισμένο γεγονός πολεμικής βαρβαρότητας", ενω αντιθέτως ως γενοκτονία αποδέχονται αυτήν που κατά τα λεγόμενά τους " διέπραξε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εναντίον των Τούρκων της Πελοποννήσου"...
Πηγές:
Δ. ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, απόσπασμα από το άρθρο „Οι Εβραίοι της Ισπανίας και η ιερή Χερόνα“ Κυριακή 18 Ιουλίου 1999, http://el.wikipedia.org/wiki, http://www.eurolink.tv/articleViewer.aspx?art=af777e91-f220-4120-a5bc-5ceaa3d3
