Αισθανόμαστε και είμαστε προνομιούχοι που έχουμε μια πρωτεύουσα διάστικτη από αρχαιολογικούς χώρους υψηλής αισθητικής αξίας και συμβολισμού. Είναι, όμως, αυτοί οι χώροι ομαλά ενταγμένοι στην καθημερινότητα της πόλης; Τους ζούμε ή κρατάμε τις αποστάσεις μας; Ο αρχαιολόγος Γιάννης Χαμηλάκης εξηγεί και ανιχνεύει μια σχέση έντασης.Θα περίμενε κανείς ότι οι κάτοικοι της Αθήνας αισθανόμαστε μεγάλη οικειότητα με τα κάθε λογής κατάλοιπα της αρχαιότητας. Αισθανόμαστε σχεδόν σαν στο σπίτι μας διασχίζοντας τον χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς, πηγαίνοντας βόλτα στο Ολυμπιείο ή για περπάτημα στον λόφο του Φιλοπάππου. Αλλά δεν είναι έτσι. Είναι διάχυτη η αίσθηση ότι, αντί για οργανικά κομμάτια της πόλης, οι αρχαιολογικοί χώροι ξεχωρίζουν σαν νησίδες απομονωμένες από την τύρβη της καθημερινότητας, ότι κατά κάποιον τρόπο οφείλουμε να τα ατενίζουμε με δέος, αντί για τη φυσικότητα με την οποία περιβάλλουμε ό,τι αισθανόμαστε δικό μας.
Δεν έχουμε καταφέρει να ενσωματώσουμε με επιτυχία στον αστικό ιστό και τον αστικό βίο τούς χώρους και τα μνημεία του παρελθόντος - ώς εδώ συμφωνεί ο Γιάννης Χαμηλάκης, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, ο οποίος, πέρα από τους λόγους, ενδιαφέρεται για τους τρόπους με τους οποίους αυτό θα μπορούσε να αλλάξει. Ανάμεσα στον θαυμασμό, το δέος και την υπερπροστασία, πώς καλλιεργείται το γνήσιο ενδιαφέρον και η άμεση επαφή με τα ίχνη της Ιστορίας μας; Πόσο σφιχτά κρατά η επίσημη αρχαιολογία τα κλειδιά της ερμηνείας και πώς θα μπορούσε να παρέμβει θετικά στη σχέση των τοπικών κοινωνιών με την κληρονομιά τους;
- Στην Αθήνα ζούμε και κινούμαστε συνέχεια ανάμεσα σε αρχαιολογικούς χώρους. Είναι, όμως, ενταγμένοι στον αστικό βίο;
«Οι πρωτοβουλίες που έχουν αναπτύξει σχετικά με ακριβώς αυτό το θέμα διάφορες συλλογικότητες στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια μαρτυρούν ότι έχουμε πρόβλημα. Ή ότι ένα μέρος, τουλάχιστον, του πληθυσμού της πόλης αισθάνεται ότι δεν μας είναι όσο οικείοι θα έπρεπε, ότι δεν επικοινωνούν με τις τοπικές κοινωνίες όσο τα μέλη τους θα επιθυμούσαν».
- Ιστορικά, ο ρόλος της αρχαιολογίας στην ελληνική κοινωνία με ποιον τρόπο έχει επηρεάσει τη σχέση μας με τους αρχαιολογικούς χώρους;
«Να θυμίσουμε ότι τα υλικά κατάλοιπα του παρελθόντος δεν τα ανακαλύπτουν απαραίτητα οι αρχαιολόγοι, όπως τείνουμε να πιστεύουμε. Συχνά οι αρχαιότητες είναι ορατές και απτές και σε αυτές τις περιπτώσεις οι αρχαιολόγοι τις εντάσσουν σε ένα διαφορετικό, επιστημονικό, θεσμικό και νομικό πλαίσιο. Η αρχαιολογία στην Ελλάδα -και γενικότερα- αναπτύσσεται σαν επιστήμη τον 19ο αιώνα. Πρόκειται, λοιπόν, για τη νεωτερική αρχαιολογία. Πιστεύω, όμως, ότι μπορούμε να μιλήσουμε και γι' αυτό που έχω ονομάσει προνεωτερικές αρχαιολογίες: δηλαδή πρακτικές και αφηγήσεις που αφορούν τις αρχαιότητες, από ανθρώπους και κοινωνικές ομάδες πριν από την εδραίωση της αρχαιολογίας ως νεωτερικής επιστήμης. Αν...συνέχεια στο ΙΧΩΡ...
