Κάποτε ο Καντάφι εφοδίαζε τους τρομοκράτες όλου του κόσμου με όπλα και λεφτά. Κι όμως κάποια στιγμή άρχισε ο υπόλοιπος κόσμος να κάνει τα γλυκά μάτια στον ηγέτη της Λιβύης, επειδή έχει κάτι που όλοι θέλουν: πετρέλαιο. Τώρα του γυρνάνε και πάλι την πλάτη, αλλά προφανώς του είναι αδιάφορες οι αντιδράσεις του έξω κόσμου. Είναι αποφασισμένος να πνίξει τους αντιπάλους του στο αίμα, ενώ μπορεί να καταλήξει λιντσαρισμένος στους δρόμους της Τρίπολης.
Στο κράτος του Μουαμάρ αλ Καντάφι οι εκπλήξεις ήταν πάντοτε στην ημερήσια διάταξη. Ο ηγέτης της επανάστασης εφοδίαζε δεκάδες οργανώσεις με όπλα, από την ΕΤΑ στη χώρα των Βάσκων μέχρι τους αντάρτες στις Φιλιππίνες και έδινε λεφτά σε κάθε τρομοκρατική οργάνωση που τον ενέπνεε. Έδινε εντολή στους ανθρώπους του να τινάζουν στον αέρα αεροπλάνα πάνω από το Λόκερμπι και τη Σαχάρα, με αποτέλεσμα ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν να αναθέσει στην αεροπορία του να βομβαρδίσει το «λυσσασμένο σκυλί».
Μετά, αίφνης, ο Καντάφι
αγάπησε την ειρήνη, σταμάτησε το πυρηνικό του πρόγραμμα και έδωσε εντολή στις υπηρεσίες του να βοηθήσουν τους Αμερικανούς στο κυνηγητό της Αλ Κάιντα. Όλη η Δύση κυνήγησε την εύνοιά του για να πάρει με ευνοϊκούς όρους το πετρέλαιο της Λιβύης. Ειδικά για την Ευρώπη το λιβυκό πετρέλαιο ήταν ιδιαίτερα πολύτιμο, αφού αναβλύζει πολύ κοντά στις ακτές της.
Με όλα τα καραγκιοζιλίκια του ο Καντάφι ήταν επί χρόνια η εγγύηση ότι δεν θα αλλάξει τίποτε στη Λιβύη, που θα μπορούσε να ενοχλήσει τη Δύση. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε εκτιμούσε όλα αυτά τα χρόνια η Δύση τους δεσπότες του αραβικού κόσμου- ήταν οι εγγυητές της σταθερότητας.
Και τώρα, δυστυχώς, ο Καντάφι αντιδρά και πάλι εντελώς διαφορετικά από τους μέχρι προχθές γείτονές του, τους δικτάτορες της Τυνησίας και της Αιγύπτου. Ο Μπεν Αλί και ο Μουμπάρακ μετά από λίγες μέρες εξέγερσης υποχρεώθηκαν σε παραίτηση. Ο Καντάφι αντίθετα ανθίσταται με μια βαρβαρότητα, η οποία εκπλήσσει μόνο εκείνους που επί σαράντα χρόνια αγνοούσαν συνειδητά τη σκοτεινή πλευρά του καθεστώτος του.
Όλα αυτά τα χρόνια ο Καντάφι έμαθε να ζει, χωρίς να τον ενδιαφέρει η όποια αντίδραση του έξω κόσμου. Γι’ αυτό και η έκβαση του αγώνα μεταξύ του «αδελφού ηγέτη της επανάστασης» και των νεότερων αδελφών του, των πολιτών της Λιβύης είναι ακόμη άδηλη. Μπορεί ο Καντάφι να καταφέρει να κρατηθεί στην εξουσία, καταστέλλοντας τη λαϊκή εξέγερση με βόμβες και τεθωρακισμένα. Μπορεί πάλι να σύρουν το κουφάρι του στους δρόμους της Τρίπολης, όπως συνέβη πριν από μισό αιώνα με τον τότε βασιλιά του Ιράκ.
Όπως η Μεσοποταμία, έτσι και η Λιβύη δεν είναι ένα κράτος με ιστορική συνέχεια. Αυτό δίνει μια επιπλέον δραματική διάσταση στην εξέγερση της Λιβύης. Ενώ οι επαναστάσεις στην Τύνιδα και το Κάιρο δεν αμφισβήτησαν ποτέ την ενότητα της Τυνησίας και της Αιγύπτου, στη Λιβύη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτή η τεράστια σε έκταση και ουσιαστικά άδεια από πληθυσμό βορειοαφρικανική χώρα ήταν μια μακρινή επαρχία των αραβικών και οθωμανικών αυτοκρατοριών και στη συνέχεια ιταλική αποικία. Μετά την απελευθέρωσή της έγινε βασίλειο, που είχε τις ιστορικές ρίζες του σε μια μυστική αδελφότητα της περιοχής, το τάγμα του Ζενούσι. Αυτή η φάση κράτησε μόλις δεκαπέντε χρόνια. Μετά επέβαλε την εξουσία του ο Καντάφι.
Ο γιος των Βεδουίνων δεν ήθελε μια δημοκρατία όπως άλλοι Άραβες στρατηγοί, που εκδίωξαν τους βασιλιάδες. Ο Καντάφι σιχαινόταν τον φιλελευθερισμό. Πολύ σύντομα δε ανακάλυψε πόσο επικίνδυνοι θα μπορούσαν να γίνουν για το καθεστώς του οι ισλαμιστές που προτιμούσαν το κοράνι από το Πράσινο Βιβλίο του. Γι' αυτό και εφηύρε τη «Λαϊκή Τζαμαχιρία», ένα είδος υποτιθέμενης άμεσης δημοκρατίας, στην οποία κανείς άλλος πέραν του εαυτού του δεν είχε δικαίωμα λόγου. Πρόεδρος, πρωθυπουργός ή αρχηγός κόμματος ο Καντάφι δεν έγινε ποτέ. Αλλά έκανε κουμάντο σε όλα.
Μετά την πρώτη εβδομάδα της εξέγερσης ο Καντάφι έχασε τον έλεγχο στην ιστορική επαρχία της Κυρηναϊκής. Η Βεγγάζη, η Μπέιντα, το Τομπρούκ και δυο τρεις πόλεις ακόμη φαίνεται να έπεσαν γρήγορα στα χέρια των εξεγερμένων. Εκεί, χίλια χιλιόμετρα ανατολικότερα από την πρωτεύουσα Τρίπολη, εκτείνονται νοτίως της Βεγγάζης τα μεγαλύτερα αποθέματα του πετρελαίου της Λιβύης. Εκεί ζει ο μισός πληθυσμός της χώρας. Ακριβώς αυτή η ανατολική επαρχία, όπου μαίνεται η εξέγερση, παραμελήθηκε επί δεκαετίες, αποκόπηκε από κάθε είδος ανάπτυξης. Η νοσταλγία για τον βασιλιά του δόγματος Ζενούσι παρέμεινε σ’ αυτή την περιοχή ζωντανή, ενώ δεν έσβησε και η φλόγα του παραδοσιακού Ισλάμ. Από τα έσοδα του πετρελαίου της Κυρηναϊκής επωφελήθηκε μόνο η επαρχία της Τριπολίτιδας.
Στη Λιβύη ακόμη και οι φτωχότεροι έχουν πάντοτε να φάνε. Εξεγέρσεις του ψωμιού, όπως στην Τυνησία, δεν έγιναν ποτέ. Πλάι στην επιθυμία για μεταρρυθμίσεις και περισσότερη ελευθερία για όλους ένα από τα κίνητρα αυτής της εξέγερσης είναι η υποβόσκουσα κόντρα μεταξύ των δύο μισών της χώρας. Εάν δεν βρεθεί μια συμβιβαστική λύση -με την αποχώρηση και του Καντάφι- τότε μπορεί στο τέλος ο δικτάτορας να κρατήσει την Τριπολίτιδα και η Λιβύη να διασπαστεί.
Απ’ ό,τι φαίνεται τα περιθώρια για ένα συμβιβασμό δεν είναι μεγάλα. Κυκλοφόρησε μια πληροφορία ότι κάποιοι μεσολαβητές προσπάθησαν να πείσουν τον Αμπντέλ Σαλάμ Τζαλούντ, πρώην δεξί χέρι του Καντάφι που στη συνέχεια έπεσε σε δυσμένεια, να αναλάβει επικεφαλής μεταβατικής κυβέρνησης, αλλά απέτυχαν.
Ο Καντάφι, πάλι, φαίνεται να προσπαθεί να κερδίσει ως συμμάχους των στρατευμάτων του τις φυλές που ακόμη τον στηρίζουν. Από το στρατόπεδό του δεν λιποτακτούν μόνο φαντάροι με κίνδυνο της ζωής τους ή διπλωμάτες με τη ασφάλεια του πόστου στο εξωτερικό, αλλά και ιμάμηδες και οι πρώτοι υπουργοί. Το κράτος διαλύεται.
ΑΥΓΗ
Στο κράτος του Μουαμάρ αλ Καντάφι οι εκπλήξεις ήταν πάντοτε στην ημερήσια διάταξη. Ο ηγέτης της επανάστασης εφοδίαζε δεκάδες οργανώσεις με όπλα, από την ΕΤΑ στη χώρα των Βάσκων μέχρι τους αντάρτες στις Φιλιππίνες και έδινε λεφτά σε κάθε τρομοκρατική οργάνωση που τον ενέπνεε. Έδινε εντολή στους ανθρώπους του να τινάζουν στον αέρα αεροπλάνα πάνω από το Λόκερμπι και τη Σαχάρα, με αποτέλεσμα ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρίγκαν να αναθέσει στην αεροπορία του να βομβαρδίσει το «λυσσασμένο σκυλί».
Μετά, αίφνης, ο Καντάφι
αγάπησε την ειρήνη, σταμάτησε το πυρηνικό του πρόγραμμα και έδωσε εντολή στις υπηρεσίες του να βοηθήσουν τους Αμερικανούς στο κυνηγητό της Αλ Κάιντα. Όλη η Δύση κυνήγησε την εύνοιά του για να πάρει με ευνοϊκούς όρους το πετρέλαιο της Λιβύης. Ειδικά για την Ευρώπη το λιβυκό πετρέλαιο ήταν ιδιαίτερα πολύτιμο, αφού αναβλύζει πολύ κοντά στις ακτές της.
Με όλα τα καραγκιοζιλίκια του ο Καντάφι ήταν επί χρόνια η εγγύηση ότι δεν θα αλλάξει τίποτε στη Λιβύη, που θα μπορούσε να ενοχλήσει τη Δύση. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε εκτιμούσε όλα αυτά τα χρόνια η Δύση τους δεσπότες του αραβικού κόσμου- ήταν οι εγγυητές της σταθερότητας.
Και τώρα, δυστυχώς, ο Καντάφι αντιδρά και πάλι εντελώς διαφορετικά από τους μέχρι προχθές γείτονές του, τους δικτάτορες της Τυνησίας και της Αιγύπτου. Ο Μπεν Αλί και ο Μουμπάρακ μετά από λίγες μέρες εξέγερσης υποχρεώθηκαν σε παραίτηση. Ο Καντάφι αντίθετα ανθίσταται με μια βαρβαρότητα, η οποία εκπλήσσει μόνο εκείνους που επί σαράντα χρόνια αγνοούσαν συνειδητά τη σκοτεινή πλευρά του καθεστώτος του.
Όλα αυτά τα χρόνια ο Καντάφι έμαθε να ζει, χωρίς να τον ενδιαφέρει η όποια αντίδραση του έξω κόσμου. Γι’ αυτό και η έκβαση του αγώνα μεταξύ του «αδελφού ηγέτη της επανάστασης» και των νεότερων αδελφών του, των πολιτών της Λιβύης είναι ακόμη άδηλη. Μπορεί ο Καντάφι να καταφέρει να κρατηθεί στην εξουσία, καταστέλλοντας τη λαϊκή εξέγερση με βόμβες και τεθωρακισμένα. Μπορεί πάλι να σύρουν το κουφάρι του στους δρόμους της Τρίπολης, όπως συνέβη πριν από μισό αιώνα με τον τότε βασιλιά του Ιράκ.
Όπως η Μεσοποταμία, έτσι και η Λιβύη δεν είναι ένα κράτος με ιστορική συνέχεια. Αυτό δίνει μια επιπλέον δραματική διάσταση στην εξέγερση της Λιβύης. Ενώ οι επαναστάσεις στην Τύνιδα και το Κάιρο δεν αμφισβήτησαν ποτέ την ενότητα της Τυνησίας και της Αιγύπτου, στη Λιβύη τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτή η τεράστια σε έκταση και ουσιαστικά άδεια από πληθυσμό βορειοαφρικανική χώρα ήταν μια μακρινή επαρχία των αραβικών και οθωμανικών αυτοκρατοριών και στη συνέχεια ιταλική αποικία. Μετά την απελευθέρωσή της έγινε βασίλειο, που είχε τις ιστορικές ρίζες του σε μια μυστική αδελφότητα της περιοχής, το τάγμα του Ζενούσι. Αυτή η φάση κράτησε μόλις δεκαπέντε χρόνια. Μετά επέβαλε την εξουσία του ο Καντάφι.
Ο γιος των Βεδουίνων δεν ήθελε μια δημοκρατία όπως άλλοι Άραβες στρατηγοί, που εκδίωξαν τους βασιλιάδες. Ο Καντάφι σιχαινόταν τον φιλελευθερισμό. Πολύ σύντομα δε ανακάλυψε πόσο επικίνδυνοι θα μπορούσαν να γίνουν για το καθεστώς του οι ισλαμιστές που προτιμούσαν το κοράνι από το Πράσινο Βιβλίο του. Γι' αυτό και εφηύρε τη «Λαϊκή Τζαμαχιρία», ένα είδος υποτιθέμενης άμεσης δημοκρατίας, στην οποία κανείς άλλος πέραν του εαυτού του δεν είχε δικαίωμα λόγου. Πρόεδρος, πρωθυπουργός ή αρχηγός κόμματος ο Καντάφι δεν έγινε ποτέ. Αλλά έκανε κουμάντο σε όλα.
Μετά την πρώτη εβδομάδα της εξέγερσης ο Καντάφι έχασε τον έλεγχο στην ιστορική επαρχία της Κυρηναϊκής. Η Βεγγάζη, η Μπέιντα, το Τομπρούκ και δυο τρεις πόλεις ακόμη φαίνεται να έπεσαν γρήγορα στα χέρια των εξεγερμένων. Εκεί, χίλια χιλιόμετρα ανατολικότερα από την πρωτεύουσα Τρίπολη, εκτείνονται νοτίως της Βεγγάζης τα μεγαλύτερα αποθέματα του πετρελαίου της Λιβύης. Εκεί ζει ο μισός πληθυσμός της χώρας. Ακριβώς αυτή η ανατολική επαρχία, όπου μαίνεται η εξέγερση, παραμελήθηκε επί δεκαετίες, αποκόπηκε από κάθε είδος ανάπτυξης. Η νοσταλγία για τον βασιλιά του δόγματος Ζενούσι παρέμεινε σ’ αυτή την περιοχή ζωντανή, ενώ δεν έσβησε και η φλόγα του παραδοσιακού Ισλάμ. Από τα έσοδα του πετρελαίου της Κυρηναϊκής επωφελήθηκε μόνο η επαρχία της Τριπολίτιδας.
Στη Λιβύη ακόμη και οι φτωχότεροι έχουν πάντοτε να φάνε. Εξεγέρσεις του ψωμιού, όπως στην Τυνησία, δεν έγιναν ποτέ. Πλάι στην επιθυμία για μεταρρυθμίσεις και περισσότερη ελευθερία για όλους ένα από τα κίνητρα αυτής της εξέγερσης είναι η υποβόσκουσα κόντρα μεταξύ των δύο μισών της χώρας. Εάν δεν βρεθεί μια συμβιβαστική λύση -με την αποχώρηση και του Καντάφι- τότε μπορεί στο τέλος ο δικτάτορας να κρατήσει την Τριπολίτιδα και η Λιβύη να διασπαστεί.
Απ’ ό,τι φαίνεται τα περιθώρια για ένα συμβιβασμό δεν είναι μεγάλα. Κυκλοφόρησε μια πληροφορία ότι κάποιοι μεσολαβητές προσπάθησαν να πείσουν τον Αμπντέλ Σαλάμ Τζαλούντ, πρώην δεξί χέρι του Καντάφι που στη συνέχεια έπεσε σε δυσμένεια, να αναλάβει επικεφαλής μεταβατικής κυβέρνησης, αλλά απέτυχαν.
Ο Καντάφι, πάλι, φαίνεται να προσπαθεί να κερδίσει ως συμμάχους των στρατευμάτων του τις φυλές που ακόμη τον στηρίζουν. Από το στρατόπεδό του δεν λιποτακτούν μόνο φαντάροι με κίνδυνο της ζωής τους ή διπλωμάτες με τη ασφάλεια του πόστου στο εξωτερικό, αλλά και ιμάμηδες και οι πρώτοι υπουργοί. Το κράτος διαλύεται.
ΑΥΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου