Κύπρος– Χρονολόγιο
Εισβολή…
Το 1570 μ.Χ., ο σουλτάνος Σελίμ ο Β’, αφού πρώτα πήρε τις Κυκλάδες και τις έδωσε στον ευνοούμενό του Ιωσήφ Μασσύ (ή κατ’ άλλους Νασσή), αξίωσε από τους Ενετούς να του πληρώνουν φόρους υποτέλειας. Εκείνοι αρνήθηκαν. Τότε, την 1η Ιουλίου 1570, εκατό χιλιάδες τουρκικός στρατός με το Λαλά Μουσταφά έφτασε με 360 πλοία στην Κύπρο και αποβιβάστηκε στη Λεμεσό. Χωρίς καμιά αξιόλογη αντίσταση, στις 9 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου, οι Τούρκοι κυρίεψαν τη Λευκωσία. Ο Μουσταφά πασάς συνέλαβε τον ανώτατο Ενετό άρχοντα του νησιού, το Δάνδολο και τον αποκεφάλισε. Το κεφάλι του το έστειλε στον αρχηγό της ενετικής φρουράς της Κυρηνείας, ο οποίος τρομοκρατήθηκε τόσο πολύ, που του παρέδωσε αμέσως όσα φρούρια κατείχε.
Τίς τρομερές τελευταίες στιγμές που έζησαν οι Ελληνες και οι Ιταλοί κάτοικοι της Λευκωσίας, τις διηγείται στο χρονικό του (1788) ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός:
“… ο εχθρός δέν άφηνε ζωντανόν μήτε άνδρας μήτε γυναίκας μήτε βρέφος, τέλος πάντων ότι ηπάντει ηφάνιζε μέ τήν μάχαιραν, εις τούς δρόμους έτρεχε τό αίμα, καί κοκκίνιζε τό έδαφος, καί εις ολίγον διάστημα βουνά από θανατωμένους. Ποίων αι κεφαλαί, ποίων τά χέρια, ποίων ποδάρια διαχωρισμένα, ποίωνο εμυαλός έξω….. Επιάσθη ο τοποτηρητής Δάνδολος, καί ο πασάς επρόσταξε καί του έκοψαν τήν κεφαλήν, καί τήν έστειλεν εις τόν καπετάνον της Κυρήνιας, όστις ιδών αυτήν επαρεδόθη….έμπροσθεν της καθεδρικής εκκλησίας των Ρωμαίων εθανατώθησαν πολλοί μοναχοί καί ιερείς αυτού του γένους καί δύο επίσκοποι Ρωμαίων….Αυτή η φοβερά σφαγή καί αρπαγή εβάσταξε σχεδόν τρείς ημέρας. Εγδυσαν τάς εκκλησίας, τάς ιεράς τράπεζας εκατατσάκισαν, έκαμαν ένα πλούσιον λεηλατισμόν, όπου οι ίδιοι έλεγον, πως υπερέβαινεν εκείνον της Κωνσταντινουπόλεως…. Παρελθούσης της ημέρας, όπου επάρθη η χώρα, έγινε παζάρι, καί πρώτον επωλούντο τά ωραία παιδία καί αι ωραίαι παιδίσκαι. Τούς σκλαβωμένους επώλουν εις αχρείαν τιμήν, τούς δέ δυνατούς διά τήν γαλέραν μέ περισσότεραν… Εφονεύθησαν δέ εις αυτήν τήν αποφράδα ημέραν περισσότερον από είκοσι χιλιάδες ψυχών.”
Αυτά όμως το 1570-71 στη μαρτυρική Κύπρο, εδώ ας εξετάσουμε τις χρονολογίες μόλις πριν την εισβολή του ’74 σύμφωνα με το Χρονολόγιο του Αλέκου Αγγελίδη από το βιβλίο “Κύπρος-Ημερολόγιο λεηλασιών και αγώνων…“.
13 Μαρτίου 1971
Στην Τουρκία, η πολιτική κρίση της χώρας οξύνεται. Το αντιαμερικανικό κλίμα είναι έντονο. Το Μάρτιο, ύστερα από την απαγωγή τεσσάρων Αμερικανών αεροπόρων από άγνωστους Τούρκους, επεμβαίνει ο στρατός και αξιώνει από το Ντεμιρέλ την παραίτησή του. Ο Ντεμιρέλ παραιτείται και την πρωθυπουργία αναλαμβάνει (13/3/71) ο καθηγητής του Δικαίου Νιχάτ Ερίμ, σχηματίζοντας «εθνική υπερκομματική κυβέρνηση» και κηρύσσοντας ταυτόχρονα το στρατιωτικό νόμο.
Στην περίοδο του 1971, η Τουρκία πέφτει σε μεγάλη ανυποληψία στο εξωτερικό, γιατί διαπιστώνεται πως το 80% της παγκόσμιας παραγωγής οπίου παράγεται στο έδαφός της. Το μεγαλύτερο μέρος του προϊόντος αυτού διοχετεύεται στην Αμερική. Εναντίον της ξεσηκώνεται και ο αμερικανικός λαός.
18 Ιουνίου
Ο Μακάριος γνωρίζει από πολύ νωρίτερα τις προθέσεις και τις επιδιώξεις της χούντας και του οργάνου τους στο νησί Γρίβα και προσπαθεί να ενδυναμώσει την ισχύ του κυπριακού κράτους και να ενισχύσει ταυτόχρονα και τη δική του θέση.
Από άκρως απόρρητο έγγραφο που του είχε στείλει ο γενικός διευθυντής του υπουργείου Εσωτερικών της Κύπρου στις 14 Μαΐου 1971, πληροφορήθηκε ο εθνάρχης τις νέες θέσεις του πρωθυπουργού της Τουρκίας Νιχάτ Ερίμ, ο οποίος διαδέχτηκε τον ανατραπέντα από τη χούντα των Τούρκων στρατιωτών Ντεμιρέλ.
Το σπουδαίο αυτό έγγραφο έγραφε: «Εξ ασφαλούς πηγής πληροφορούμαι ότι ο πρωθυπουργός της Τουρκίας κ. Νιχάτ Ερίμ απέστειλεν επιστολήν προς τον πρωθυπουργόν της Ελλάδας κ. Γ. Παπαδόπουλον, δια της οποίας καλείται ούτος, όπως ασκήσει πίεσιν επί της κυπριακής κυβερνήσεως, ούτως ώστε αύτη να παραχωρήσει προς του Τουρκοκυπρίους δικαιώματα κατά τι περισσότερα των μειονοτικών . . . Ο κ. Ερίμ προσθέτει ότι αι δύο κοινότητες εν Κύπρω δέον να έχουν δικαιώματα να διευθύνουν εαυτάς ως δύο ξεχωρισταί κοινότητες . . .».
Στην περίοδο αυτή των εκβιασμών και των πιέσεων, ο Μακάριος επισκέπτεται τη Μόσχα. Η σοβιετική κυβέρνηση του υπόσχεται ότι θα υποστηρίξει μια ενωμένη και ελεύθερη Κύπρο. Η δήλωση αυτή των σοβιετικών ενισχύει το κύρος και τη θέση του Μακαρίου. Το ταξίδι, όμως, του Μακαρίου στη Μόσχα δυσαρεστεί και εξαγριώνει τους αντιμακαριακούς και τους ανθρώπους της χούντας στη Μεγαλόνησο.
Τις μέρες αυτές, η Κύπρος περιμένει εναγωνίως της απόφαση του Παπαδόπουλου στην επιστολή του Τούρκου πρωθυπουργού Νιχάτ Ερίμ. Ο δικτάτορας, όχι μόνο δέχεται τις απόψεις του Ερίμ, αλλά προχωρεί και ένα βήμα παραπάνω. Ασκεί πίεση στην κυπριακή κυβέρνηση και ζητά να προταθεί από την ελληνική πλευρά στις διακοινοτικές σύστημα κεντρικού οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης με Τούρκο προϊστάμενο. Ζητά, δηλαδή, τη σύσταση τουρκικού υπουργείου Αυτοδιοίκησης και μάλιστα απειλεί το Μακάριο πως, αν δεν αποδεχτεί τις υποδείξεις του και δεν τις εφαρμόσει, η Ελλάδα θα εγκαταλείψει την Κύπρο και δε θα της προσφέρει καμία βοήθεια.
Στις 18 Ιουνίου, λοιπόν, ο Μακάριος απορρίπτει τις προτάσεις αυτές του Παπαδόπουλου και επακολουθεί μια αποκαλυπτική αλληλογραφία μεταξύ Λευκωσίας και Αθηνών. Στη διακίνηση αυτής της αλληλογραφίας, παίρνει μέρος ο Έλληνας πρεσβευτής στην Κύπρο Ιωάννης Χωραφάς. Μάλιστα, ο δικτάτορας στέλνει, μέσω του Κύπριου πρεσβευτή στην Αθήνα Ν. Κρανιδιώτη, απειλητικό σημείωμα στο Μακάριο, με το οποίο επιμένει στις απόψεις του και αξιώνει από τον εθνάρχη να υπακούει και να υποτάσσεται στο εθνικό κέντρο των Αθηνών.
Ο Παπαδόπουλος επιμένει στις απόψεις του, γιατί έχει παραδεχτεί και υιοθετήσει τις αξιώσεις των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ, που τον έχουν φέρει στην εξουσία και τον στηρίζουν σ’ αυτή. Εδώ, βέβαια, τον δεσμεύει και η συμφωνία της Λισαβόνας. Η συμφωνία Παλαμά – Ολτζάυ.
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1971
Το Σεπτέμβριο του 1971, ο στρατηγός Γρίβας εξαφανίζεται από την Αθήνα. Στην αρχή, η απουσία του από την ελληνική πρωτεύουσα συγκαλύπτεται όσο είναι δυνατό. Η χούντα κάνει πως δεν γνωρίζει τίποτα. Ο Γρίβας, όμως, έχει φύγει εν γνώσει της για την Κύπρο.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1971, ένα μικρό πλοιάριο με κυβερνήτη τον Τουρκοκύπριο Αλή-Ντανά πλησιάζει νύχτα στην παραλία της Λεμεσού. Με προφύλαξη πηδά στη στεριά ένα γεροντάκι και χάνεται στο σκοτάδι. Είναι ο στρατηγός Γρίβας. Προορισμός του η παρανομία. Σκοπός του η συγκρότηση ένοπλων φιλοχουντικών – αντιμακαριακών ομάδων.
Όταν αργότερα έγινε γνωστή η παρουσία του Γρίβα στην Κύπρο, η Ελλάδα έλεγε, ότι ο Γρίβας απέδρασε, ενώ η Τουρκία δήλωνε: «Ουδεμία ανησυχία». Και δεν είχαν άδικο οι Τούρκοι. Όλα είχαν ήδη τακτοποιηθεί με τη συμφωνία της Λισαβόλας μεταξύ Παλαμά και Ολτζάυ. Δεν έπρεπε, λοιπόν, να ανησυχούν.
Η συμφωνία Λισαβόνας, η οποία υπογράφτηκε κατά τη διάρκεια της συνόδου του ΝΑΤΟ στην πορτογαλική πρωτεύουσα προέβλεπε τον ουσιαστικό διαμελισμό της Κύπρου. Η Ελλάδα θα έθετε υπό τον έλεγχό της τις περιοχές Λάρνακας, Λεμεσού και Πάφου, καθώς και μέρος των επαρχιών της Λευκωσίας και της Αμμοχώστου. Η Τουρκία θα έπαιρνε την επαρχία Κυρηνείας, το τμήμα Καρπασίας και μέρος της Λευκωσίας και όλο αυτό το τμήμα θα ανακηρυσσόταν ο 68ος νομός της Τουρκίας, δηλαδή, ότι ακριβώς επιδίωκαν για τόσον καιρό οι Τούρκοι. Και όλα αυτά συμφωνήθηκαν εν αγνοία της κυπριακής κυβέρνησης, όπως δήλωσε αργότερα ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Κυπριανού και αργότερα πρόεδρος της Δημοκρατίας της Κύπρου.
Μόλις πληροφορείται η κυπριακή κυβέρνηση τα συμφωνηθέντα, προσπαθεί μέσω των Ηνωμένων Εθνών να ανατρέψει τη συμφωνία. Για το σκοπό αυτό έρχεται ο Μακάριος στην Αθήνα, αλλά δεν βρίσκει καμιά απολύτως κατανόηση από μέρους των δικτατόρων. Βιαστικός και άπρακτος επιστρέφει στην Κύπρο, ενώ ο υπουργός των Εξωτερικών Κυπριανού μεταβαίνει στη Ν. Υόρκη. Εκεί συναντιέται με το γενικό γραμματέα Ου-Θαντ και κατορθώνει να τον πείσει να αναλάβει πρωτοβουλία για την ακύρωση των αποφασισθέντων στη Λισαβόνα. Ο Ου-Θαντ δέχεται την πρόταση και μάλιστα με χαρά, ελπίζοντας πως θα λύσει το κυπριακό, πριν αποχωρήσει από τη θέση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ στο τέλος του χρόνου.
Το σχέδιο του Ου-Θαντ είναι να συγκαλέσει το Συμβούλιο Ασφαλείας και με δική του πρωτοβουλία να συγκροτηθεί επιτροπή μεσολάβησης και όχι να οριστεί ένας μεσολαβητής, όπως είχε γίνει στο παρελθόν, μια και η αποστολή του ως τώρα μεσολαβητή Πλάζα, ύστερα από τις αντιδράσεις της Τουρκίας, του ΝΑΤΟ και των Αμερικανών, είχε αποτύχει.
Ο Πλάζα, ύστερα από την τουρκική άρνηση αποδοχής των προτεινόμενων απόψεών του, παραιτείται.
Ο Ου-Θαντ και ο Κυπριανού, συνεχίζοντας τις προσπάθειές τους, βολιδοσκόπησαν τους υπουργούς Εξωτερικών των «Μεγάλων Δυνάμεων» και πρότειναν στη Γαλλία, που δεν είχε ως τώρα αναμειχθεί στο κυπριακό, να αναλάβει την προεδρεία της υπό σύσταση επιτροπής, η οποία θα επιδίωκε τη λύση του ζητήματος μέσα στα πλαίσια των προτάσεων Πλάζα και των βασικών αρχών των ως τώρα σχετικών αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών. Και ενώ ο Ου-Θαντ προσπαθούσε να οργανώσει τις διαδικασίες και να προωθήσει το ζήτημα, η χούντα των Αθηνών τορπίλιζε τα πάντα.
Ο υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Παλαμάς συναντιέται με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας Ολτζάυ και συμφωνούν την περαιτέρω διεξαγωγή ενδοκυπριακών διαπραγματεύσεων, με συμμετοχή αντιπροσώπων Ελλάδας και Τουρκίας. Η συμφωνία υπογράφεται εν αγνοία του Θαντ και του Κυπριανού και εν γνώσει του Παλαμά και της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία γνωρίζει τις καταβαλλόμενες προσπάθειες Κυπριανού – Θαντ για συγκρότηση μεσολαβητικής επιτροπής.
Αμέσως ο Κυπριανού συναντά τον Παλαμά στη Ν. Υόρκη και ζητά εξηγήσεις γι’ αυτές του τις ενέργειες, επιμένοντας να μάθει γιατί δεν τον ενημέρωσε καθόλου για τα τεκτενόμενα. Και ο υφυπουργός Εξωτερικών Παλαμάς δικαιολογείται, λέγοντας πως δεν του το «επέτρεψε» ο πρεσβευτής της Ελλάδας στην Κύπρο Παναγιωτάκος, ο οποίος τότε ήταν και μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Ν. Υόρκη.
Έτσι, οι προσπάθειες του Ου-Θαντ ναυάγησαν και ο Κυπριανού, για να εξουδετερωθούν οι αντιδράσεις του προς την Αθήνα, κατηγορείται από τους χουντικούς πως έχει μυστικές επαφές με αντιχουντικά στοιχεία στην Αμερική. Η χούντα μένεα πνέουσα εναντίον του, ζητά επίμονα την απομάκρυνσή του από το υπουργείο Εξωτερικών της Κύπρου. Το κατορθώνει τον επόμενο χρόνο.
Στο μεταξύ, ο Γρίβας εντείνει τη διοργάνωση και συγκρότηση των ενόπλων του αντικυβερνητικών ομάδων, ανσωματώνοντάς τες σε κοινή οργάνωση με την επωνυμία ΕΟΚΑ Β’. Την ΕΟΚΑ Β’ εξοπλίζει η εθνοφρουρά της Κύπρου, χωρίς, φυσικά, τη γνώμη της κυπριακής κυβέρνησης.
Έτσι, ενώ από τη μια μεριά η χούντα υποκύπτει στις αξιώσεις της Τουρκίας και συμφωνεί να μη διεκδικήσει η Ελλάδα την ένωση της Κύπρου[1] και δέχεται το διαχωρισμό και το μοίρασμα της Μεγαλονήσου[2], στέλνει από την άλλη το Γρίβα να αρχίσει ένοπλο αγώνα για την . . . «Ένωση».
Ενώ οι νέργειες του Γρίβα είναι αντίθετες με την κυπριακή κυβέρνηση και επομένως παράνομες, οι σχέσεις του με τους εκπροσώπους της χούντας στην Κύπρο και τους διοικητές της ΕΛΔΗΚ, όπως τους: Ανδρέα Κονδύλη, Παύλο Παπαδάκη, Χαραλαμπόπουλο και άλλους, είναι άριστες και υπάρχει αρμονική μαζί τους και αδιασάλευτη συνεργασία. Όλα τα αντιμακαριακά σχέδια των πραξικοπηματιών, που εξυπηρετούν άριστα τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ, καταρτίζονται από τα επιτελεία των χουντικών της ΕΛΔΗΚ, όπως τα σχέδια: «Σφενδόνη», «Αράχνη», «Απόλλων», «Γρόνθος» και άλλα.
Η χούντα των Αθηνών επιθυμεί και επιδιώκει την εφαρμογή των συμφωνιών της Λισαβόλας. Γι’ αυτό και προσπαθεί με κάθε τρόπο την αποδυνάμωση της Κύπρου και το ξεκαθάρισμα του Μακαρίου από τη μέση.
Ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς είχε εκφράσει τις απόψεις των Τούρκων, τις οποίες μάλιστα διατύπωσε αργότερα και σε επιστολή του γραμμένη τον Ιούλιο του 1971 κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών συζητήσεων. Ο Ντενκτάς είχε ζητήσει τη δημιουργία δύο χωριστών για κάθε κοινότητα κεντρικών οργανισμών στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η κυβέρνηση της Κύπρου τις απέρριψε και οι διακοινοτικές συζητήσεις ναυάγησαν.
Ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος, όμως, για να μη δυσαρεστήσει τους Αμερικανούς και χάσει την εξουσία, τις αποδέχεται όπως έχουν και πιέζει και το Μακάριο να τις δεχτεί κι αυτός.
Ύστερα από το αδιέξοδο στο οποίο έφτασε και ο τέταρτος γύρος των διακοινοτικών συνομιλιών με την απόρριψη από μέρους των Κυπρίων των προτάσεων του Παπαδόπουλου, περί ίδρυσης τουρκικού υπουργείου Αυτοδιοίκησης, ο Μακάριος επισκέπτεται την Αθήνα για συνομιλίες με την ελληνική κυβέρνηση. Πληροφορίες εκείνης της εποχής έλεγαν πως ο Μακάριος, μπροστά στην αδιάλλακτη στάση των Τούρκων και στη νέα τεταμένη κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην Κύπρο με την τελμάτωση των διακοινοτικών, δεχόταν να έλθει σε συνεννόηση με το Γρίβα κι ακόμη δεχόταν να του προσφέρει και κάποιο υπουργείο, αν αυτός τασσόταν υπέρ μιας ελεύθεσης και ενωμένης Κύπρου και εγκατέλειπε, τουλάχιστο προς το παρόν, την ιδέα της άμεσης ένωσης.
Οι στόχοι, όμως, του Γρίβα είναι προκαθορισμένοι και διαφορετικοί από τους στόχους της κυπριακής κυβέρνησης. Γι’ αυτό και, παρά τις υποχωρήσεις του Μακαρίου, δεν κατορθώνεται τίποτα. Αντίθετα, ο εθνάρχης εξακολουθεί να βάλεται δριμύτερα από τους αντιπάλους του. Πραγματικά, οι δραστηριότητες των αντιμακαριακών έχουν αυξηθεί κατά το τελευταίο τέταρτο του 1971 τόσο πολύ, που δημιουργούν φόβους ξεσπάσματος πραξικοπήματος.
Για το δράμα αυτό θα γράψει ο Γιάννης Ρίτσος:
«Αρχαίο νησί, νέο νησί, νησί των μαρτυρίωντο αιώνιο φως σου μάτωσε στα δόντια των θηρίων.Δώστε τον όρκο, αδέρφια μου, καταμεσίς στην πλάσητ’ άδικο πια να δικαστεί, το δίκιο να γιορτάσει».
[1]. Συμφωνία Πιπινέλη – Βανς.
[2] . Συμφωνία Παλαμά – Ολτζάυ.
[3] . 4 Μαΐου 1972.
[4]. Δες εφημερίδες εκείνων των ημερών. «Λε Μοντ», «Φρανς Σουάρ», «Ντέιλυ Τέλεγκραφ», «Τάιμς του Λονδίνου» κλπ..
[5]. Οι τρεις αυτοί αποτελούσαν, μαζί με το Μακάριο, την Ιερά Σύνοδο της Κύπρου.
[6]. Ελληνική Στρατιωτική Αστυνομία.
[7]. Γενικό Επιτελείο Στρατού.
[8]. Ο Μαρκεζίνης ανέλαβε στις 23/8/73. Δες «Μεγάλη Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια», «Μαρκεζίνης».
[9]. Υπουργός του Σαμψών αργότερα.
[10]. Ο Αβέρωφ συνελήφθη και δικάστηκε το 1967.
[11]. Η «Encyclopaedia Brittanica». «Year Book» 1975, σελ. 207 αναφέρει την 27η Ιανουαρίου.
[12]. Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων.
[13]. Οι συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου έδιναν πολλά δικαιώματα στην Τουρκία. Δεν είχε, λοιπόν, άδικο ο Π. Κανελόπουλος για όσα δήλωνε σε ελβετική εφημερίδα.
[14]. Ο Τάσκα είναι πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Αθήνα.
[15]. Επίσημη έκθεση Β. Πετρόπουλου.
[16]. Η Τουρκία, μετά την πτώση της χούντας, ζήτησε αποζημίωση για το φορτίο.
Διαβάστηκε (572) φορές
Άλλα άρθρα της ίδιας σειράς...
- Κύπρος και Χριστιανισμός (16/02/2013)
- Κύπρος - Χρονολόγιο (1971 - 1974) (15/02/2013)
- Κύπρος - Χρονολόγιο (1968 -1970) (14/02/2013)
- Κύπρος - Χρονολόγιο (1959-1967) (13/02/2013)
- Κύπρος - Χρονολόγιο (1955 - 1958) (12/02/2013)
- Κύπρος - Χρονολόγιο (1951-1954) (10/02/2013)
- Κύπρος - Χρονολόγιο (1946-1950) (08/02/2013)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου