Η δουλεία στον αρχαίο και σημερινό κόσμο
Η συνθήκη της Γενεύης όπως σήμερα παραβιάζεται, δεν υπήρχε στον αρχαίο κόσμο, αλλά υπήρχαν άλλοι όροι και κανόνες οι οποίοι σε γενικές γραμμές ήταν από όλους αποδεκτοί.
Αρχαία Ελλάδα:
Επιβάλλεται κατ αρχήν να ασχοληθούμε με το νομικό πλαίσιο της αρχαιότητος για να βγάλουμε στοιχειοθετημένα συμπεράσματα. Ας διαβάσουμε λοιπόν τι λέει ο Δημοσθένης στον νόμο που αφορά κυρίως δούλους:
„Ακούστε άνδρες Αθηναίοι, το νόμο της φιλανθρωπίας, που αξιώνει ούτε οι δούλοι να προσβάλλονται.“ (Κατά Μειδίου 48)
Στην Σπάρτη βάσει νομοθεσίας, επιτρεπόταν ακόμα και η απελευθέρωση(!) των ειλώτων ως ανταμοιβή πολεμικών υπηρεσιών. Αλλά τι ήταν οι είλωτες; Κατά μια εκδοχή η λέξη προέρχεται από το ρήμα αιρω(κυριεύω), αόριστος β´ ειλον. Όπως λοιπόν γράφει και ο Παυσανίας ( Λακωνικά, Γ 6) οι είλωτες όπως και οι δούλοι ήταν οι ηττηθέντες στον πόλεμο.
Και τώρα θα πουν σίγουρα οι περισπούδαστοι αρχαιοσυκοφάντες, κάνανε δούλους τούς αιχμαλώτους πολέμου! Καλά, σήμερα από ότι γνωρίζουμε τους αιχμαλώτους πολέμου τους στέλνουν θέτοντας εκτός ισχύος την συνθήκη της Γενεύης, σε νησάκι για ...τουρισμό, κάτω από απάνθρωπες συνθήκες κρατήσεως, βασανιστήρια, αφαιρώντας τους κάθε δικαίωμα υπεράσπισης, για να μην αναφέρουμε τις γενοκτονίες και τις μαζικές σφαγές αιχμαλώτων.
Αλλά πως ζούσαν οι δούλοι; Ένας πασίγνωστος δούλος είναι ο Εύμαιος, ο δούλος του πολυμήχανου Οδυσσέα για τον οποίο πληροφορούμεθα από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια ότι έχει δικό του πέτρινο σπίτι, σφάζει όποτε θέλει ζώα από το κοπάδι του Οδυσσέα για να φάγει χωρίς να δώσει λογαριασμό σε κανένα, οπλοφορεί φέροντας ένα ξίφος και ένα μυτερό ακόντιο, και έχει και έναν δικό του δούλο. Καλά, γιατί τους έλεγαν δούλους; Απλά, γιατί δούλευαν και μάλιστα επί ανταμοιβή.
Σίγουρα, οι λασπολόγοι θα πουν τώρα ότι οι συνθήκες εργασίας υπήρξαν απάνθρωπες. Λοιπόν, το 309 π.Χ. διενεργείται επί Δημητρίου του Φαληρέως απογραφή πληθυσμού με τα εξής αποτελέσματα: Στην Αθήνα ελεύθεροι πολίτες 21.000, μέτοικοι 10.000 και δούλοι 400.000!(1)Μια δηλαδή συντριπτική υπεροχή των δούλων η οποία κάθε είδους αίτημα, επανάσταση θα στεφάνωνε με επιτυχία. Και ξέρετε πόσες έγιναν; ΟΥΤΕ ΜΙΑ.
Θεωρούσαν την άρνηση του άλλου ως απώλεια ταυτότητας:
-Πενθέας: „Ποιός είναι αυτός ο θεός; Πού τον γνώρισες; Τον είδες; Νύχτα, στο όνειρό σου;“
-Διόνυσος: „ - Όχι, όχι, τον είδα ξύπνιος, απαντά ο ιερέας. Ενώπιος ενωπίω“.
Απόσπασμα από την στιχομυθία Πενθέα/ Διονύσου.
Εδώ, ο Πενθέας, δεν αναγνωρίζει τον ξένο, ο οποίος όμως είναι ταυτόχρονα ο πρώτος ξάδελφος του, κατά κάποιο τρόπο είδωλο του και σωσίας του (ο Διόνυσος). Ο Πενθέας έχει δημιουργήσει ένα προσωπείο πάντα έτοιμος να προστάξει και να τιμωρήσει. Αν το βγάζαμε θα βρίσκαμε πίσω από την μάσκα τον Διόνυσο ...όλοι όσοι διακήρυσσαν την αναγκαιότητα να διαφυλαχτούν οι δικές τους παραδοσιακές αξίες έναντι της ετερότητας, η οποία τους αμφισβητεί, τους αναγκάζει να δουν τον εαυτό τους με διαφορετικά μάτια, όλοι οι πολίτες που είναι βέβαιοι για την ανωτερότητα τους, κατρακυλούν στην απόλυτη αλλοτρίωση, την φρίκη και την τερατωδία. Ο Πενθέας βρίσκει τρομερό θάνατο, διαμελίζεται ζωντανός σαν άγριο θηρίο από την βασιλομήτορα Αγαύη, την μητέρα του.. Φρίκη. Μία φρίκη που διαγράφεται στο πρόσωπο εκείνου που δεν μπόρεσε να κάνει τόπο στον άλλον: Η άρνηση του ξένου ως απώλεια ταυτότητας, ένα από τα άπειρα διδάγματα της Ελληνικής μυθολογίας.
Οι γυναίκες:
Και τώρα να και τα „βαριά όπλα“ των βαρυσήμαντων πτυχιούχων επιστημόνων ηθικής:
Οι γυναίκες! Είχαν γυναίκες δούλες! Είχαν Ιερόδουλες!
Βεβαίως! Το ξενόφερτο αυτό έθιμο εισέβαλε μόνο στην Κόρινθο όπου λειτουργούσε το μοναδικό ιεροδουλείον πανελλαδικώς και βρισκόταν στο Ναό της Πανδήμου Αφροδίτης με χίλιες ιερόδουλες. Οι πόρνες ήταν Ασιάτισσες, Σκύθισες, σπανίως δε Κορίνθιες και Μιλήσιες, ασκούσαν ιδιωτικώς το έργο τους, εγκατεστημένες σε οίκους ανοχής, υπό την επίβλεψη „πορνοβοσκών“, και υποχρεούμενες σε ιατρικό έλεγχο (κατά περίεργο τρόπο στον κλάδο αυτό μέχρι και σήμερα διαπρέπουν κυρίως αλλοδαπές).
Το έθιμο της ιεροδουλίας είναι από ότι ξέρουμε από διάφορες έγκυρες πηγές (Ηρόδοτος, Κλειώ), ασιατικό επινόημα του ιερατείου καθώς η ιερόδουλη προσέφερε το σώμα της επί αντικαταβολή και αυτό ήταν το εισόδημα των ιερών ναών! Ας μην βιαστούν οι „πανεπιστήμονες ηθικής“ να κατακρίνουν αυτές τις γυναίκες οι οποίες συνήθως ήταν ανήλικες και ορφανές όπως η γνωστή Μαριάμ και η μητέρα της Άννα, και οι δύο ορφανές, οι οποίες βρήκαν καταφύγιο στον Ναό...
Υπήρχε καταπίεση των γυναικών; Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο πρώτο τακτικό σχολείο του κόσμου, στην σχολή του Πυθαγόρα, πασίγνωστη μαθήτρια υπήρξε η Θεανώ, την οποία αργότερα παντρεύτηκε ο μεγάλος αυτός δάσκαλος. Για την μεγάλη συκοφαντία των Ελληνίδων θα μπορέσετε σύντομα να διαβάσετε σε ειδικό άρθρο, με ενδελεχή τεκμηρίωση και στοιχειοθετημένη μελέτη.
Αρχαία Αίγυπτος:
Αλλά οι Αιγύπτιοι είχαν δούλους και μάλιστα κυρίως Εβραίους, και τους καταπίεζαν, σίγουρα θα ισχυρισθούν οι ειδήμονες αρχαιολασπολόγοι.
Ας το εξετάσουμε αντικειμενικά, μέσα από κείμενα τα οποία είναι υπεράνω κάθε αμφισβήτησης.
Ο πρώτος Εβραίος μετανάστης στην Αίγυπτο υπήρξε ο Αβραάμ, ο οποίος μετοίκησε διότι „έγινε πείνα εν τη γη Χαναάν“. Φεύγοντας όμως από την Αίγυπτο ο Αβραάμ „ήτο πλούσιος σφόδρα εις κτήνη (ζώα), εις αργύριον και χρυσίον“. Αγ. Γραφή, Γεν. ΙΓ 1,2.
Βέβαια, επικρατεί η άποψη ότι αργότερα οι Εβραίοι, δούλοι στην Αίγυπτο καταπιέζονταν, και για το λόγο αυτό ζήτησαν και την έξοδο τους. Ας το εξετάσουμε...
Το αίτημα που γίνεται στον Φαραώ, είναι καθαρά θρησκευτικό! Η αγία Γραφή, στο κεφ. Εξ. Ε 3 αναφέρει τα λόγια του Ααρών: „...άφες λοιπόν να υπάγουμε οδόν τριών ημερών εις την έρημον δια να προσφέρουμεν θυσίαν εις τον Κύριον τόν θεόν ημών...“. Ούτε λέξη για απελευθέρωση! Ολιγοήμερη διακοπή εργασιών για λατρευτικούς λόγους! Αλήθεια, τι θα έλεγε σήμερα ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, ή ο Καγκελάριος εάν του ζητούσε ο πρόεδρος των συνδικάτων τρεις μέρες άδεια για τις λατρευτικές ανάγκες των αλλοδαπών;
Βέβαια, θα έπρεπε να είχαν και καλές απολαβές, διότι από ότι διαβάζουμε στην Αγ. Γραφή οι Εβραίοι κατοικούσαν „εις το καλύτερο της γής της Αιγύπτου, τη γη Γεσέν“: Εξ. Η 22 : „...τη γή Γεσέν εις την οποίαν κατοικεί ο λαός μου...“. Επίσης αναφέρεται ότι είναι ιδιοκτήτες κοπαδιών ζώων: „..εκ δε των ζώων των υιών Ισραήλ δεν πέθανε ουδέ έν.“ Εξ. Θ 6.Επιπλέον, όπως θα δούμε παρακάτω, έχουν δικά τους σπίτια και αποκαλούν τους Αιγυπτίους γείτονες και συγκατοίκους: „...πάσα γυνή θέλει ζητήσει παρά της γείτονος αυτής και παρά της συγκατοίκου αυτής σκεύη αργυρά και χρυσά“ Εξ. Γ 22&ΙΒ 35. Ξυπνώντας για λίγο τι πνεύμα του συγκρητισμού μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι μία χούφτα Έλληνες όταν επαναστάτησαν κατά των Οθωμανών, δεν τους πήραν „σκεύη αργυρά και χρυσά“ αλλά τα όπλα τους. Αλλά ας επιστρέψουμε στο θέμα μας.
Καλά, πόσο σκληρή σκλαβιά μπορεί να είναι όταν είναι κάποιος κτηνοτρόφος και ζει στο καλύτερο μέρος της Αιγύπτου;
Ρωμαϊκή αυτοκρατορία:
Ο θεσμός της δουλείας αλλάζει ριζικά επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, όπου ο δούλος θεωρείτο πράγμα (res), υπαγόμενος στο δίκαιο των πραγμάτων (Res Publica Romana). Ο κύριος του δούλου είχε απόλυτη εξουσία πάνω του, την ικανοποίηση ανώμαλων ορέξεων, μπορούσε να τον πουλήσει, να τον φονεύσει, να τον κάνει ότι θέλει. Νομοθεσία τελείως ξένη για τα Ελληνικά δεδομένα. Δεν πρέπει λοιπόν να προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότερες επαναστάσεις δούλων έγιναν επί ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και ότι ο διασημότερος επαναστάτης υπήρξε κάποιος Έλληνας από τη Θράκη. Και το όνομα αυτού Σπάρτακος....
Μοντέρνοι καιροί:
Η έννομη δουλεία, επίκτητη ή κληρονομική, συνεχίστηκε και στους νεώτερους χρόνους μέχρι την διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ΟΗΕ το 1948 ( μόλις πριν 61 χρόνια!). Στις ΗΠΑ μόλις το 1964 νομοθετήθηκε η ισότιμη δικαστική αντιμετώπιση των Μαύρων, και το 1968 καταργήθηκε η διάκριση για την αγορά και ενοικίαση κατοικιών σε βάρος των Μαύρων.
Δουλεία, σκλαβιά είναι όταν εργάζεται κάποιος χαμηλόμισθα ( σίγουρα γνωρίζετε ότι με την καινούργια νομοθεσία στην Γερμανία επιτρέπεται να εργάζονται άνεργοι με ένα ευρώ ωρομίσθιο), η πίεση απώλειας της θέσεως εργασίας, η εξάρτηση από τον εργοδότη. Η μορφή αυτή ονομάζεται „esclavage moderne“ και δεν υπάρχει όπως θέλουν να μας πείσουν μόνο στην Μαυριτανία.
Η μορφή δουλείας έναντι γυναικών με καταναγκαστικό γάμο, βρίσκει ακόμη πρόσφορο έδαφος σε γειτονικές μας χώρες, οι οποίες βρίσκονται στα πρόθυρα της Ενωμένης Ευρώπης.
Υπάρχει λοιπόν μοντέρνα σκλαβιά ή να την λέμε „esclavage moderne“ για να μην μας καταλαβαίνουν;
„Η διατύπωση με τον λόγο των ανθρωπίνων σκέψεων δεν πρέπει να τρομάζει, έστω και αν φαίνονται αντίθετες προς τα κρατούντα. Αν δεν έχουν τον σπόρο της αλήθειας θα χαθούν. Αν όμως φέρουν στη ρίζα τους της αλήθειας το σπέρμα, θα ριζώσουν και θα αναπτυχθούν, όσο πόλεμο και αν τους κάνουν.“
K.K. Θανασουλόπουλος Ομ. Καθηγητής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ).
Αρθρογραφία:Ομήρου Ιλιάδα & Οδύσσεια, Ηρόδοτος „Κλειώ“, „Οι δούλοι στην αρχαία Ελλάδα όλη η αλήθεια για το μεγάλο ψέμα“ Ε. Μπεξής (Ιχώρ), „Η νομοθεσία υπέρ των δούλων στην αρχαιότητα“ , Γ. Καζάνας (Δαυλός), „ Το μεγάλο ψέμα“ Μ. Καλόπουλος, Αγία Γραφή.
(1)Οι εκάστοτε εξωπραγματικές εκδοχές που ακούγονται από πολλούς Νεοέλληνες έχουν εξήγηση: Μετά από περισσότερα από 2300 χρόνια πόσοι μπορεί να είναι οι απόγονοι 31.000 πολιτών, και πόσοι απόγονοι υπάρχουν από τους 400.000 δούλους;
Νίκος Σάμιος
